Lạm thu, có quy định nhưng sao vẫn tái diễn?

Vậy Thanh tra Bộ GD-ĐT ở đâu trong khi dư luận đang “nóng” về nạn lạm thu?

Mỗi địa phương xử lý mỗi kiểu

TP.HCM lùm xùm nhiều về lạm thu từ đầu năm học đến nay. Mới đây phụ huynh phản ứng với bảng dự tính thu chi hỗ trợ hoạt động của ban đại diện cha mẹ học sinh (HS) năm học này của lớp 9/12, Trường THCS Lê Quý Đôn (Q.3, TP.HCM) là hơn 270 triệu đồng, lớp 9/10 là hơn 165 triệu đồng.

Cuối tháng 9 vừa qua, nhiều phụ huynh có con đang học ở Trường THPT Tây Thạnh phản ánh nhà trường đưa ra nhiều khoản thu bất hợp lý, dẫn đến số tiền đầu năm phải đóng lên đến gần 6,4 triệu đồng. Nếu vận động thành công và tất cả phụ huynh đều đóng thì riêng quỹ phụ huynh của trường sẽ vào khoảng 1,3 tỉ đồng…

Ngày 6.10, Sở GD-ĐT TP.HCM đã nghiêm khắc phê bình Hiệu trưởng Trường THPT Tây Thạnh vì chưa thực hiện đúng các quy định hiện hành về quản lý tài chính và các văn bản hướng dẫn thu chi đầu năm của sở, đồng thời đề nghị hiệu trưởng nghiêm túc kiểm điểm, rút kinh nghiệm trong công tác triển khai thực hiện các khoản thu đầu năm học chưa đúng quy định. Với các khoản tài trợ giáo dục cho nhà trường, dù là trên tinh thần tự nguyện nhưng nhà trường cũng thông báo xin dừng việc tài trợ cho năm học.

Ban đại diện cha mẹ HS lớp 1/3, Trường tiểu học Võ Thị Sáu (Q.7, TP.HCM), đưa ra kế hoạch chi cho năm học 2022 - 2023 lên tới 130,2 triệu đồng. Lớp có 41 phụ huynh, như vậy tính trung bình mỗi phụ huynh đóng hơn 3,1 triệu đồng. Sau khi thông tin này khiến phụ huynh bức xúc, hiệu trưởng nhà trường cho biết đã làm việc với phụ huynh lớp 1/3 để nắm thông tin, yêu cầu không triển khai kế hoạch thu, chi này.

Ngày 6.10, Sở GD-ĐT TP.HCM cũng ban hành văn bản chấn chỉnh và nghiêm cấm việc lợi dụng danh nghĩa ban đại diện cha mẹ HS để thu các khoản ngoài quy định.

Tại Bạc Liêu, phụ huynh Trường tiểu học A xã Vĩnh Thanh (H.Phước Long) tố nhà trường thu các khoản phí một lần vào đầu năm học lên tới 1.760.000 đồng/HS và phải đóng trong vòng 1 tuần. Tại buổi họp báo định kỳ quý 3/2022 do UBND tỉnh Bạc Liêu tổ chức chiều 6.10, ông Lê Văn Tần, Chủ tịch UBND H.Phước Long, cho biết đã chỉ đạo Phòng GD-ĐT phối hợp UBND xã Vĩnh Thanh trực tiếp làm việc với phụ huynh và nhà trường. Phòng GD-ĐT sau đó trực tiếp xin lỗi phụ huynh, Hiệu trưởng Trường tiểu học A xã Vĩnh Thanh cũng bị kiểm điểm.

Tại Hải Phòng, Trường mẫu giáo mầm non 1 có phổ biến tới ban đại diện cha mẹ HS, giáo viên chủ nhiệm một số lớp và cha mẹ HS về việc đóng góp kinh phí mua đồ dùng học tập với mức 500.000 đồng/HS/kỳ. Tuy nhiên, nhiều giáo viên chủ nhiệm đã vận động phụ huynh HS đóng góp tới 1,5 triệu đồng/HS cho năm học cùng 300.000 đồng/HS cho khoản đồ dùng học tập theo danh mục tại các lớp. UBND Q.Hồng Bàng xác định việc tổ chức thu các khoản trên từ cha mẹ HS là không đúng với quy định tại Thông tư 55 của Bộ GD-ĐT, gây bất bình trong dư luận. Do đó đã chỉ đạo hiệu trưởng trường phải hoàn trả phần kinh phí vận động không đúng quy định cho cha mẹ HS. Bên cạnh đó cũng giao Phòng Nội vụ tham mưu UBND quận về việc kiểm điểm trách nhiệm của tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc vận động không đúng quy định pháp luật.

Tại Hà Nội, đến nay báo chí cũng phản ánh ban đại diện cha mẹ HS của một số trường thu chi sai quy định. Trong đó, nổi lên việc Ban đại diện cha mẹ HS Trường THCS - THPT Lương Thế Vinh thu đồng loạt mỗi phụ huynh 700.000 đồng cho quỹ phụ huynh trường cho riêng học kỳ 1, bảng dự kiến chi từ nguồn quỹ này lên tới gần 2,5 tỉ đồng/học kỳ, trong đó chủ yếu chi cho các dịp lễ tết thầy cô. Sở GD-ĐT Hà Nội dù sau đó có văn bản chung chung, yêu cầu các trường “tuyệt đối không được lợi dụng danh nghĩa ban đại diện cha mẹ HS để thu các khoản thu ngoài quy định”… nhưng cũng không có thêm bất cứ động thái nào yêu cầu các trường đã “trót” thu sai phải trả lại phụ huynh hay xử lý trách nhiệm người đứng đầu các cơ sở giáo dục để xảy ra tình trạng thu chi trái với quy định.

Thanh tra Bộ GD-ĐT nói gì?

Vào đầu năm học mới, Bộ GD-ĐT đều có văn bản yêu cầu các cơ sở giáo dục không để xảy ra tình trạng lạm thu. Ban đại diện cha mẹ HS phải thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ theo quy định tại Thông tư 55, tuyệt đối không tổ chức thu các khoản thu ngoài quy định.

Trong Văn bản số 4255 của Bộ GD-ĐT hướng dẫn công tác thanh tra, kiểm tra năm học 2022 - 2023 đối với giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông và giáo dục thường xuyên nêu rõ: “Tăng cường thanh tra, kiểm tra đối với hoạt động dạy thêm, học thêm; hoạt động thu chi đầu năm học, việc thực hiện tiếp nhận tài trợ, xã hội hóa giáo dục; việc thực hiện các khoản kinh phí hoạt động của ban đại diện cha mẹ HS”. Ngoài ra, cũng “thực hiện thanh tra, kiểm tra đột xuất đối với những vấn đề nóng, phức tạp phát sinh”. Tuy nhiên, trước những hiện tượng lạm thu xảy ra liên tục từ đầu năm học đến nay, Bộ GD-ĐT chưa một lần công khai lên tiếng chỉ đạo xử lý hay có động thái gì về việc thanh kiểm tra để kịp thời chấn chỉnh các vi phạm.

Ngày 7.10, trao đổi với PV Thanh Niên, ông Nguyễn Đức Cường, Chánh thanh tra Bộ GD-ĐT, cho biết Bộ đang thành lập các đoàn kiểm tra công tác thực hiện nhiệm vụ đầu năm học mới tại 4 địa phương trên cả nước, trong đó có chú trọng đến vấn đề thu chi đầu năm học. Tuy nhiên, trong danh sách 4 địa phương ông Cường cung cấp, không thấy có những nơi được xem là xảy ra “điểm nóng” về thu chi đang khiến dư luận bức xúc.

Không ít ý kiến cho rằng hiện nay các văn bản quy phạm pháp luật, chỉ đạo điều hành của Bộ GD-ĐT tương đối đầy đủ nhưng năm nào tình trạng lạm thu vẫn tái diễn. Phải chăng, Bộ GD-ĐT chỉ ra văn bản mà thiếu sự kiểm tra và giám sát việc xử lý nghiêm các vi phạm ở địa phương? Hiệu trưởng các cơ sở giáo dục để xảy ra thu chi sai quy định cũng chủ yếu bị “nhắc nhở”, rút kinh nghiệm, hoặc “nghiêm khắc phê bình” nên không đủ sức răn đe, cảnh báo.

Xung quanh vấn đề này, ông Nguyễn Đức Cường khẳng định không chỉ trực tiếp kiểm tra, thanh tra, Bộ GD-ĐT còn yêu cầu thanh tra của các sở GD-ĐT thực hiện việc thanh kiểm tra theo kế hoạch hoặc đột xuất theo hướng dẫn từ đầu năm học. Bộ cũng tiếp nhận thông tin qua phản ánh của người dân, qua các phương tiện truyền thông để yêu cầu các sở GD-ĐT xác minh thông tin, chấn chỉnh và xử lý nghiêm các vi phạm nếu có theo các văn bản hướng dẫn, chỉ đạo của Bộ GD-ĐT. Ông Cường cũng cho rằng hiện mới là đầu năm học, Bộ GD-ĐT đang yêu cầu các địa phương báo cáo nên chưa có kết quả cụ thể về việc xử lý các vi phạm đến đâu, đã đúng với quy định và đủ sức răn đe hay chưa. Bộ GD-ĐT sẽ theo dõi và chỉ đạo sát sao quá trình xử lý các vi phạm ở cơ sở, đảm bảo không có tình trạng chỉ ra văn bản rồi để các nơi thực hiện như thế nào cũng được như lo ngại của dư luận.

Sẽ sửa thông tư quy định hoạt động của hội cha mẹ HS?

Mới đây, tại buổi tiếp xúc cử tri tại H.Thanh Oai (Hà Nội) của Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn, có cử tri đã đề nghị Bộ trưởng xem xét lại quy chế hoạt động của hội cha mẹ HS. Bởi, thời gian qua, dư luận, báo chí rất bức xúc và cho rằng hội này lập ra dường như là “cớ để các trường thu các khoản, quỹ”. Trả lời cử tri, người đứng đầu ngành GD-ĐT khẳng định đây “đúng là vấn đề rất nhạy cảm”, từ đầu năm học báo chí đã phản ánh về việc một số hội cha mẹ HS liên quan đến việc thu chi...

“Việc này Bộ đang xem xét sửa đổi thông tư quy định hoạt động của hội cha mẹ HS. Nhưng sửa chữa như thế nào, định hướng ra sao còn cần cân nhắc rất thấu đáo”, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết.

Theo Thanh niên