Nguyên nhân khiến trẻ chậm nói, chậm phát triển ngôn ngữ

Trẻ bắt đầu có những âm vị đầu tiên /b/, /m/ khoảng 6 tháng tuổi và bắt đầu nói được 1-3 từ khoảng 12 tháng tuổi. Ở trẻ sinh non có thể bắt nhịp chậm hơn lên đến khoảng 2 tuổi. Sau 2 tuổi trẻ không nói hoặc rất ít nói có thể được gọi là chậm phát triển ngôn ngữ.

Chậm phát triển ngôn ngữ ở trẻ có rất nhiều nguyên nhân khác nhau. Ngoài các khiếm khuyết liên quan đến bệnh lý như: Trẻ mắc chứng tự kỷ, hội chứng Down, vấn đề về thính giác, trẻ có khe hở môi-chẻ vòm, chậm phát triển trí tuệ... thì hầu hết trẻ chậm nói có thể do một số nguyên nhân sau:

- Trẻ không đủ thời gian giao tiếp với bố mẹ, người thân trong gia đình hàng ngày.

- Trẻ nhút nhát, rụt rè, sống nội tâm.

- Trẻ bị chia cắt với bố mẹ quá sớm trong thời gian dài hoặc một biến cố nào đó gây ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ.

Biểu hiện của trẻ chậm phát triển ngôn ngữ

Trẻ chậm phát triển ngôn ngữ thường kém trong kiểm soát cảm xúc và khả năng diễn đạt. Ở mỗi trẻ sẽ có những đặc điểm riêng, nhưng hầu hết trẻ sẽ có một số biểu hiện như:

- Không nhận ra giọng của mẹ hay có phản ứng với âm thanh lớn khi trẻ 2 tháng tuổi.

- Không nhìn trực tiếp vào mắt người bắt chuyện.

- Không quan tâm đến mọi người và đồ vật xung quanh khi trẻ 4-6 tháng.

- Trẻ không bập bẹ ‘mamama’, ‘bababa’ khi 9 tháng tuổi.

- Không biết chơi trò chơi bắt chước, không đòi đồ vật hay nhờ sự giúp đỡ của người lớn bằng cử chỉ và lời nói khi trẻ 16-18 tháng tuổi.

- Không nói được hoặc nói được 1-2 từ đơn khi trẻ 2 tuổi.

- Không nói được câu đơn giản như “mẹ đâu rồi” khi trẻ 3 tuổi.

Việc điều trị, can thiệp cho trẻ chậm phát triển ngôn ngữ liên quan đến nguyên nhân gây ra. Vì vậy trẻ cần được các bác sĩ kiểm tra, thăm khám; chuyên viên ngôn ngữ lượng giá mức phát triển ngôn ngữ để đưa ra mục tiêu và phác đồ điều trị cụ thể. Trẻ cũng có thể cần can thiệp cả về tâm lý.

 Một số hoạt động giúp trẻ tăng khả năng giao tiếp như:

- Âu yếm và vỗ về trẻ sẽ giúp trẻ cảm thấy an toàn và được quan tâm.

- Nói chuyện, đọc sách và hát giúp trẻ tiếp xúc với nhiều từ, tăng vốn từ và hiểu được ngôn ngữ.

- Dành thời gian cho trẻ vận động, tương tác với mọi người và đồ vật xung quanh mỗi ngày.

- Tìm cách hiểu được tâm trạng của trẻ để lựa chọn thời điểm giao tiếp phù hợp. Tạo không gian an toàn cho trẻ khám phá.

- Trò chuyện khi đối diện và ở ngang tầm mắt của trẻ, hãy nhìn vào mắt trẻ.

- Hãy chờ đợi trẻ đáp ứng, cho trẻ thời gian để hiểu và bật âm.

- Cho trẻ giúp làm việc nhà đơn giản và khích lệ trẻ.

Trẻ nghe và hiểu từ rất sớm, trước khi trẻ có thể tự nói. Hướng dẫn, khuyến khích trẻ giao tiếp và dành nhiều thời gian lắng nghe, trò chuyện với trẻ là lời khuyên hữu ích nhất cho các bậc phụ huynh.

Hãy cân bằng công việc, các mối quan hệ, gác lại những mệt mỏi của cuộc sống để bên con nhiều hơn nữa!

Theo Khoa Phục hồi chức năng, Bệnh viện TWQĐ 108