Chăm sóc trẻ sốt xuất huyết và những điều phụ huynh cần lưu ý

Bệnh sốt xuất huyết là gì?

Theo Bệnh viện Nhi đồng thành phố, sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính, có thể gây thành dịch do vi rút dengue gây ra. Bệnh lây lan do muỗi vằn đốt người bệnh nhiễm vi rút sau đó truyền bệnh cho người lành qua vết đốt. Bệnh xảy ra ở tất cả các nước nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới. Ở Việt Nam, bệnh lưu hành rất phổ biến, ở cả 4 miền Bắc, Trung, Nam và Tây Nguyên, kể cả ở thành thị và vùng nông thôn, bệnh xảy ra quanh năm nhưng thường bùng phát thành dịch lớn vào mùa mưa, nhất là vào các tháng 7, 8, 9, 10.

Dấu hiệu trẻ bị sốt xuất huyết

Bệnh nhi thường khởi phát bệnh với sốt cao đột ngột, trước đó trẻ hoàn toàn khỏe mạnh, thời gian sốt từ 2 – 7 ngày, kèm theo những biểu hiện sau đỏ bừng mặt, da xung huyết, đau nhức cơ, đau khớp, đau đầu.

Trong một số trường hợp, trẻ có thể kèm theo đau họng, viêm kết mạc mắt, mệt mỏi, buồn nôn và nôn. Trẻ nhũ nhi có thể kèm triệu chứng ho sổ mũi hay tiêu chảy. Vào thời điểm này, những triệu chứng của bệnh thường không đặc hiệu, không thể phân biệt với nhiễm các loại vi rút khác.

Tiếp sau đó, bệnh nhi có thể biểu hiện xuất huyết như: xuất hiện chấm xuất huyết (những chấm đỏ không biến mất khi căng da) thường ở cẳng tay, cẳng chân, nách, ngực, thắt lưng; xuất huyết niêm mạc như chảy máu mũi, chảy máu răng, đi cầu ra máu. Ở nữ tuổi dậy thì có thể xuất huyết âm đạo. Những triệu chứng xuất huyết này ít xảy ra vào những ngày đầu. Gan có thể to sau một vài ngày. Khi xét nghiệm công thức máu vào thời gian này, kết quả cho thấy giảm bạch cầu, đó là dấu hiệu cảnh báo khả năng sốt xuất huyết Dengue.

Từ ngày thứ 3 – 7 của bệnh, trẻ bắt đầu hạ sốt khoảng 37,5 – 38 độ C hoặc thấp hơn, một số bệnh nhi xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo như lừ đừ, mệt mỏi, ói nhiều, đau bụng, xuất huyết niêm mạc, gan to, hoặc một số trường hợp diễn tiến đến sốc sốt xuất huyết với biểu hiện tay chân lạnh, mạch nhanh nhẹ, huyết áp kẹt hoặc không đo được. Tất cả những trường hợp trên cần phải được nhập viện ngay và tuân theo sự chỉ định của bác sĩ. Nếu để tình trạng sốc kéo dài, bệnh nhi có thể tổn thương nhiều cơ quan, có thể dẫn đến tử vong.

Có những bệnh nhi vào thời điểm ngày 6,7 của bệnh, hết sốt và bệnh hồi phục, ăn uống tốt, đặc biệt xuất hiện mẫn đỏ ngứa ở tay chân, làm phụ huynh lo lắng đưa trẻ đến bệnh viện nhưng được các bác sĩ giải thích đây là đang phục hồi.

Chăm sóc trẻ đúng cách tại nhà

Những trường hợp sốt xuất huyết được bác sĩ khám và cho điều trị ngoại trú hay tại nhà, phụ huynh cần biết cách chăm sóc trẻ.

Khi trẻ sốt cao hơn 38 độ C, cho trẻ uống thuốc hạ sốt Paracetamol đơn chất với liều 10-15mg/kg cân nặng, uống lặp lại 4-6 giờ một lần nếu trẻ sốt, lau mát bằng nước ấm để tránh biến chứng sốt cao, gây co giật.

Chú ý đến chế độ dinh dưỡng

Cho trẻ ăn những thứ ăn lỏng, giàu dinh dưỡng, dễ tiêu hóa như cháo, súp, sữa và nên cho nhiều bữa nhỏ.

Cho trẻ uống nhiều nước hơn bình thường: nước điện giải Oresol, nước lọc, nước sôi nguội, nước trái cây, nước cam, nước chanh.

Cung cấp thêm vitamin các nhóm A, B, C để tăng cường hoạt động chuyển hóa cho cơ thể và tăng cường miễn dịch, sức đề kháng cho cơ thể chống lại bệnh tật.

Khi nào cần cho trẻ khám lại ngay?

Phụ huynh cần theo dõi và phát hiện sớm dấu hiệu bệnh trở nặng hay dấu hiệu cảnh báo để cho trẻ nhập viện cấp cứu kịp thời (thường vào các ngày thứ 3 đến thứ 6 của bệnh ngay cả khi trẻ đã hết sốt).  Cho trẻ khám lại ngay khi có một trong các dấu hiệu sau:

• Ói mửa nhiều lần
• Đau bụng
• Bứt rứt, quấy khóc
• Lừ đừ, li bì, tay chân lạnh, tím, vã mồ hôi
• Chảy máu mũi, chảy máu chân răng, ói máu, đi tiêu phân đen
• Bỏ ăn, bỏ bú
• Nằm một chỗ, không chơi
• Than mệt

Nên nhập viện sớm ở một số cơ địa đặc biệt như trẻ nhũ nhi, béo phì, trẻ mắc bệnh mãn tính (tim mạch, thận, suyễn…), trẻ ở quá xa bệnh viện, không có điều kiện tái khám, người nhà lo lắng.

Cha mẹ lưu ý

Không tự ý cho trẻ uống thuốc.

Không cạo gió, vì sẽ làm đau và có thể gây chảy máu, nhiễm trùng cho trẻ.

Không cho trẻ uống những loại  nước có màu đen hoặc đỏ như Coca, Pepsi, Xá xị… vì có thể gây nhầm lẫn với tình trạng xuất huyết tiêu hóa ở trẻ.

Không dùng hạ sốt bằng Aspirin, Ibuprofen (vì dễ gây xuất huyết nặng).

Không cho trẻ sốt xuất huyết truyền dịch tại các phòng khám tư hoặc cơ sở y tế không đủ điều kiện.

Phòng ngừa sốt xuất huyết

Hiện chưa có văcxin phòng ngừa sốt xuất huyết. Vì vậy, để phòng bệnh, cha mẹ cần chú ý những việc sau:

- Chủ động diệt muỗi, lăng quăng.

- Không để các vật dụng chứa nước có thể sinh muỗi trong nhà, loại bỏ những ly, lọ chứa nước lâu ngày trong nhà.

- Cần dọn dẹp nhà cửa thoáng đãng, không ẩm thấp, phát quang bụi rậm, không để nước tù đọng trong bịch ny lon, hộp cơm, chai lọ, vỏ xe,… quanh nhà.

- Các chum vại chứa nước cần được cọ rửa, vệ sinh kỹ, đậy kín nắp.  

- Chú ý treo màn khi ngủ, kể cả ngủ vào ban ngày.