Giao xe máy cho con chưa đủ 16 tuổi, phụ huynh có thể phải chịu trách nhiệm hình sự

Trả lời bởi

TS.LS Đặng Văn Cường
UVBCH Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam

Việc phụ huynh giao xe máy cho con lái khi chưa đủ tuổi sẽ bị phạt như thế nào? Nếu con lái xe gây tai nạn thì phụ huynh có chịu trách nhiệm hình sự không?

Điều 59 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 quy định về độ tuổi, sức khỏe của người điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ. Theo đó, người từ đủ 16 tuổi trở lên được điều khiển xe gắn máy; người đủ 18 tuổi trở lên được cấp giấy phép lái xe hạng A1, A, B1, B, C1, được cấp chứng chỉ bồi dưỡng kiến thức pháp luật về giao thông đường bộ để điều khiển xe máy chuyên dùng tham gia giao thông đường bộ…

Điều khiển xe khi không đủ điều kiện và giao xe cho người không đủ điều kiện điều khiển là hành vi bị nghiêm cấm theo quy định tại khoản 1, 7 Điều 9 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024. Tùy vào mức độ hậu quả, người vi phạm có thể bị xử phạt hành chính, chịu trách nhiệm dân sự (bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả) hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Về hậu quả pháp lý đối với người gây tai nạn, Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017 quy định:

- Điều 12. Tuổi chịu trách nhiệm hình sự: “Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ luật này có quy định khác.”

- Điều 260. Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ: “1. Người nào tham gia giao thông đường bộ mà vi phạm quy định về an toàn giao thông gây thiệt hại cho người khác thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 đến 05 năm: a) Làm chết người; b) Gây thương tích hoặc tổn hại sức khỏe cho 01 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 61% trở lên; c) Gây thương tích hoặc tổn hại sức khỏe cho 02 người trở lên với tổng tỷ lệ tổn thương từ 61% đến 121%; d) Gây thiệt hại tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.”

Như vậy, người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi loại tội phạm, trừ một số trường hợp ngoại lệ mà luật quy định chỉ từ đủ 18 tuổi mới phải chịu trách nhiệm. Người dưới 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự đối với một số tội đặc biệt theo khoản 2 Điều 12 BLHS 2015.

Về trách nhiệm pháp lý của cha mẹ: Khoản 1 Điều 264 Bộ luật Hình sự 2015 quy định: “Người chủ sở hữu, quản lý phương tiện tham gia giao thông đường bộ mà giao cho người không có giấy phép lái xe, hoặc người đang sử dụng rượu, bia với nồng độ cồn vượt mức quy định, hoặc có sử dụng chất ma túy, chất kích thích mạnh khác, hoặc không đủ điều kiện điều khiển theo quy định của pháp luật... nếu gây ra một trong các hậu quả sau đây, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm: a) Làm chết 01 người; b) Gây thương tích hoặc tổn hại sức khỏe của 01 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 61% trở lên...”

Theo đó, chủ sở hữu phương tiện giao xe cho người không đủ điều kiện điều khiển có thể phải chịu trách nhiệm hình sự nếu xảy ra tai nạn nghiêm trọng. Đồng thời, còn phải chịu trách nhiệm hành chính theo khoản 10, Điều 32 Nghị định 168/2024/NĐ-CP ngày 26/12/2024 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ, với mức phạt từ 8.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng.

Ngoài ra, cha mẹ còn có trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho người bị nạn. Khoản 2 Điều 586 Bộ luật Dân sự 2015 nêu rõ: “Người từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi gây thiệt hại thì phải bồi thường bằng tài sản của mình; nếu không đủ tài sản thì cha, mẹ phải bồi thường phần còn thiếu bằng tài sản của mình.”

Trường hợp con gây thiệt hại nhưng không có khả năng bồi thường, cha mẹ phải chịu trách nhiệm bồi thường phần còn lại. Việc thực hiện nghĩa vụ bồi thường cũng có thể được xem xét là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.

Câu hỏi bạn đọc xin vui lòng gửi về Tạp chí Trẻ em Việt Nam, email: toasoantevn@gmail.com.