Thuốc lá điện tử: Thực trạng và “hiểm họa” đối với giới trẻ Việt Nam

Thực trạng sử dụng thuốc lá điện tử trong giới trẻ ở nước ta

Hiện nay thuốc lá điện tử được bán tràn lan trên thị trường mạng, chỉ cần một vài thao tác đơn giản với những từ khóa như “thuốc lá điện tử”; “thuốc lá thế hệ mới” sẽ có hàng chục nghìn kết quả tìm kiếm xuất hiện. Điều này cho thấy, sản phẩm thuốc lá điện tử đã trở thành mặt hàng phổ biến và được nhiều người tiêu dùng Việt Nam quan tâm.

Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là thuốc lá điện tử đang có xu hướng xâm nhập vào giới trẻ. Nó được ví như "cạm bẫy hương vị" khi đánh trúng tâm lý thích thể hiện cái tôi của tuổi mới lớn. Sự mới lạ với những dụng cụ bắt mắt đã nhanh chóng được học sinh đón nhận và khám phá mà không màng đến tác hại khôn lường. Thuốc lá điện tử thế hệ mới có mẫu mã đa dạng, cuốn hút. Những loại này thiết kế theo hình thức có bộ phận sạc pin và bộ phận chứa chất lỏng, dung dịch làm nguyên liệu đốt có thể thay thế tùy thích. Và chỉ với 120.000 - 150.000 đồng, các bạn trẻ đã có thể dễ dàng sở hữu một “phiên bản” thuốc lá điện tử với đủ hình dạng có thể mang vào lớp, bỏ ngay trên bàn học mà không bị phát hiện. 

Theo điều tra sức khỏe học đường mới được công bố gần đây, có đến 2,6% học sinh trong độ tuổi từ 13-17 tại Việt Nam có sử dụng thuốc lá điện tử. Trong khi đó, theo nghiên cứu của Viện Chiến lược và chính sách y tế, Bộ Y tế, năm 2020 có 8,35% HS lớp 8 - 12 hút thuốc lá điện tử, tăng 40 lần so với năm 2005.

 “Hiểm họa” ẩn hình

Thuốc lá điện tử là một trong hai dạng điển hình của thuốc lá thế hệ mới. Đây là các sản phẩm cung cấp nicotine điện tử, có cấu tạo bao gồm bộ phận pin, sạc, bộ phận gia nhiệt, dẫn dòng khí; bộ phận chứa ống đựng dung dịch điện tử. Dung dịch này thường chứa nicotine, chất tạo hương, propylene glycol và glycerin thực vật.

Thành phần chính trong thuốc lá điện tử là chất nicotine, đây là chất có khả năng gây nghiện cao tương tự như ma túy. Độ nặng của thuốc lá điện tử dựa trên lượng nicotine trong dung dịch, được biểu thị bằng miligam trên mililit hoặc tính theo phần trăm. Tuy nhiên, các nghiên cứu cảnh báo rằng các nhãn mác không phải lúc nào cũng cung cấp thông tin chính xác về hàm lượng nicotine.

Ngoài ra, trong thuốc lá điện tử còn có glycerin, propylene glycol và hương liệu để tạo mùi hấp dẫn. Propylene glycol (mặc dù được coi là an toàn trong thực phẩm nhưng không phải để hít) có thể tạo thành propylene oxide, một chất gây ung thư khi được đun nóng và hóa hơi. Glycerin gốc thực vật: khi được đun nóng và hóa hơi, tạo thành acrolein, gây kích ứng đường hô hấp trên.

Chia sẻ với Sức khỏe và Đời sống về những tác hại khi sử dụng thuốc lá điện tử, PGS.TS. Phan Thu Phương, Giám đốc Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai nhấn mạnh: Các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng) đều có chứa các thành phần hóa chất rất độc hại cho sức khỏe, nhiều hóa chất tương tự như thuốc lá truyền thống, nhiều hóa chất khác với thuốc lá truyền thống. 

Trong đó chất nicotine là chất gây nghiện mạnh làm cho người sử dụng sẽ trở nên phụ thuộc vào các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới này, đồng thời việc sử dụng chúng có thể dẫn đến hoặc duy trì việc sử dụng các sản phẩm có chứa nicotine khác, bao gồm cả thuốc lá, cũng như tăng nguy cơ sử dụng rượu, ma túy và các chất gây nghiện khác.

Nicotine có thể ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ ở lứa tuổi thanh, thiếu niên. Khói thuốc lá điện tử có chứa các chất gây ung thư, làm tăng nguy cơ mắc ung thư phổi, ung thư thanh quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, đột quỵ, xuất huyết não, ung thư dạ dày... ở người sử dụng chúng. 

Thực tế đã có những trường hợp nhập viện sau khi sử dụng thuốc lá điện tử với tình trạng rất nặng nề, qua xét nghiệm mẫu dung dịch thuốc lá sử dụng mới phát hiện nhiều chất ma túy thế hệ mới.

Điển hình như mới đây trường hợp nam sinh 15 tuổi (Thạch Thất, Hà Nội) phải nhập viện cấp cứu do bị ngộ độc khi sử dụng thuốc lá điện tử. Khi nhập viện, bệnh nhân này đã trong tình trạng lơ mơ, đồng tử giãn tối đa, bệnh nhân sau đó đã được đặt ống nội khí quản. Đến khi tỉnh lại, bệnh nhân khai đã hút thuốc lá điện tử có bơm tinh dầu.

Hay như trường hợp mới nhất là ngày 29/9/2022, Bệnh viện Đa khoa Lạng Sơn đã tiếp nhận bệnh nhân nữ 14 tuổi (trú tại TP. Lạng Sơn) vào viện trong tình trạng hôn mê, kích thích nhiều, tím tái, đồng tử giãn, nguy cơ suy hô hấp… Sau khi thăm khám, các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị ngộ độc và phơi nhiễm hóa chất có hại, theo dõi ngộ độc Nicotine. Theo lời kể, bệnh nhân cùng nhóm bạn được cho một loại thuốc lá điện tử, sau khi hút thử, bệnh nhân co giật, mất ý thức và được đưa đi cấp cứu. 

Những tác hại của thuốc lá điện tử đối với sức khỏe cũng đã được các chuyên gia cảnh báo. Tuy nhiên thiết nghĩ, trước những “hiểm họa” ẩn hình từ thuốc lá điện tử thì người tiêu dùng, và đặc biệt là các bạn trẻ cần có cách nhìn đầy đủ, chính xác về loại sản phẩm này. Các cơ quan chức năng cũng cần có chế tài xử lý cụ thể đối với những cá nhân, tổ chức buôn bán và sử dụng thuốc lá điện tử. Đồng thời các bậc phụ huynh cũng cần tăng cường giáo dục trẻ, kiểm tra, giám sát nhằm kịp thời ngăn chặn việc sử dụng thuốc lá điện tử, bảo vệ sức khỏe của chính con em mình.