Vụ "dì ghẻ" bạo hành con chồng: Sự thờ ơ của người lớn là đồng lõa với tội ác

Trong những ngày qua, dư luận cả nước bàng hoàng trước vụ việc một bé trai tại Hà Nội được cho là bị mẹ kế bạo hành, với những đoạn clip và nhật ký được đăng lên mạng xã hội khiến dư luận vô cùng thương cảm và phẫn nộ về những hành vi vô đạo đức của người phụ nữ. Ngay sau khi vụ việc được phát hiện, Công an phường Kiến Hưng đã khẩn trương vào cuộc, phối hợp với các cơ quan chức năng để xác minh, bảo vệ cháu bé.

Nhân sự việc này, Tạp chí Trẻ em Việt Nam đã có cuộc trao đổi với ông Đặng Hoa Nam – Nguyên Cục trưởng Cục Trẻ em Việt Nam - Phó chủ tịch Hội bảo về Quyền trẻ em Việt Nam, người từng có nhiều năm gắn bó với công tác trẻ em.

PV: Ông đánh giá như thế nào về vụ việc khiến dư luận cả nước bàng hoàng trước hình ảnh một bé trai bị bạo hành ngay trong chính gia đình? Vụ việc này cho thấy điều gì về thực trạng bảo vệ trẻ em hiện nay?

Ông Đặng Hoa Nam: Đây là một vụ việc hết sức đau lòng, phản ánh nghịch lý rằng gia đình chính nơi lẽ ra phải là tổ ấm an toàn nhất của trẻ lại trở thành nơi các em bị tổn thương. Chúng ta đã chứng kiến không ít bi kịch tương tự trong thời gian qua, và điều này cho thấy vẫn còn những “khoảng trống” trong công tác giám sát, phát hiện và phòng ngừa bạo hành trẻ em.

Tôi đánh giá cao việc Công an và chính quyền cơ sở đã vào cuộc kịp thời, đồng thời dư luận xã hội và truyền thông đã phản ứng mạnh mẽ, coi đây không chỉ là một sự kiện cá biệt mà là lời cảnh tỉnh về một vấn đề xã hội rộng lớn. Qua đó, một lần nữa nhấn mạnh rằng bảo vệ trẻ em không thể chỉ dừng lại ở khẩu hiệu, mà phải là hành động cụ thể, nhất quán từ gia đình đến cộng đồng và hệ thống chính quyền.

Tôi cũng đã tham khảo qua bên Tổng đài 111 và được biết cơ quan này cũng đã tiếp nhận và đưa ra tư vấn cho em và gia đình.

Bên cạnh đó, tôi cũng đánh giá hành động của người bố cháu bé là kịp thời khi đã lắng nghe con và có những biện pháp khẳng định sự thật như camera và nhờ vậy sự thật mới phơi bày.

Qua sự việc này và cũng như trong nhiều sự việc khác có thể thấy khi một đứa trẻ sợ hãi đến mức không dám lên tiếng, chọn cách im lặng chịu đựng, thì đó là biểu hiện của sự tổn thương tâm lý rất nghiêm trọng.

Nhiều nghiên cứu cho thấy trẻ em bị bạo hành thường rơi vào trạng thái tâm lý tê liệt, không phản kháng, không tố cáo vì lo sợ bị trả thù hoặc không được tin tưởng. Đây là điều mà các bậc cha mẹ, thầy cô và cả cộng đồng cần đặc biệt lưu tâm.

Hành động của người bố trong vụ việc này – âm thầm quan sát, lắp camera và kịp thời phát hiện sự thật – là hết sức đúng đắn, cho thấy trách nhiệm và tình thương dành cho con. Tôi cho rằng đây là một minh chứng cụ thể rằng gia đình, nếu quan tâm, hoàn toàn có thể trở thành tuyến phòng ngừa đầu tiên và hiệu quả nhất trước mọi nguy cơ xâm hại. Cũng cần khuyến khích cộng đồng, hàng xóm, nhà trường tích cực hơn trong việc nhận diện dấu hiệu bất thường để kịp thời báo cho cơ quan chức năng.

PV: Từ vụ việc đau lòng của cháu bé ở Kiến Hưng, nhiều người đặt câu hỏi về hiệu quả của hệ thống bảo vệ trẻ em hiện nay. Trong bối cảnh Việt Nam thay đổi mạnh mẽ về kinh tế – xã hội và cơ cấu quản lý nhà nước, theo ông việc bảo vệ trẻ em cũng nên thay đổi thế nào để phù hợp với hoàn cảnh mới?

Ông Đặng Hoa Nam: Như chúng ta đã biết, từ ngày 1/7/2025, Việt Nam chính thức chuyển sang mô hình chính quyền hai cấp: trung ương và địa phương, bỏ cấp trung gian. Điều này có ý nghĩa lớn trong công tác bảo vệ trẻ em.

Tuyến xã, phường trở thành “mặt trận đầu tiên”, trực tiếp phát hiện, tiếp nhận, xử lý và báo cáo các vụ việc liên quan đến trẻ em. Điều này cũng đồng nghĩa với việc năng lực của chính quyền cơ sở sẽ quyết định hiệu quả bảo vệ trẻ em.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều nơi vẫn coi đây là “nhiệm vụ kiêm nhiệm”, thiếu cán bộ chuyên trách, thiếu ngân sách và thiếu đào tạo bài bản. Chính vì vậy, cùng với cải cách thể chế, cần có chiến lược củng cố nhân sự, tăng cường công tác xã hội chuyên nghiệp ngay tại cơ sở. Nếu không, việc phân cấp sẽ chỉ dừng lại trên giấy tờ. Từ thực tiễn cho thấy, còn nhiều câu hỏi đặt ra để chúng ta có thể làm tốt công tác bảo vệ trẻ em.

PV: Là người có nhiều năm gắn bó với công tác bảo vệ trẻ em, theo ông đâu là những 'nút thắt' lớn nhất đang cản trở hiệu quả của công tác này hiện nay?

Ông Đặng Hoa Nam: Từ thực tiễn, đặt ra chúng ta thấy có một số “nút thắt” lớn:

Thứ nhất, về nhận thức xã hội còn chưa đầy đủ và đồng bộ. Nhiều người vẫn coi bạo hành trẻ em là chuyện “riêng của gia đình”, ngại can thiệp.

Điều này vô hình trung làm trẻ mất đi cơ hội được bảo vệ.

Thứ hai, hệ thống dịch vụ hỗ trợ trẻ em còn quá mỏng, đặc biệt ở vùng sâu vùng xa. Khi xảy ra vụ việc, trẻ cần được chăm sóc y tế, tư vấn tâm lý, hỗ trợ pháp lý, nhưng các dịch vụ này chưa được thiết kế đồng bộ, thậm chí có nơi hoàn toàn vắng bóng.

Thứ ba, cơ chế phối hợp liên ngành còn lỏng lẻo. Chúng ta có luật, có quy định, nhưng khi xảy ra vụ việc, nhiều nơi vẫn loay hoay không rõ ngành nào chủ trì, ngành nào phối hợp.

Thứ tư, chế tài xử lý nhiều khi chưa đủ sức răn đe. Việc điều tra, khởi tố và xét xử các vụ bạo hành trẻ em thường kéo dài, đôi khi hình phạt không tương xứng với mức độ tội ác. Điều này làm dư luận bức xúc và làm giảm niềm tin của xã hội.

Mặt khác, bên cạnh các tội danh hình sự đã rõ ràng và được xử lý đúng người, đúng tội nhưng về mặt xử lý hành chính cách hành động xâm hại với trẻ em ở những mức độ khác nhau chưa được xử lý. Do vậy nhận thức xã hội về các hành vi hành chính chưa đúng và chưa được xử lý kịp thời.

PV: Vậy theo ông, đâu là những giải pháp mang tính bền vững và tầm vĩ mô nhằm ngăn chặn hiệu quả những bi kịch tương tự xảy ra đối với trẻ em trong thời gian tới?

Đặng Hoa Nam: Tôi cho rằng có năm giải pháp trọng tâm.

Một là, củng cố khung pháp lý và đảm bảo thi hành Luật Trẻ em gắn liền với Công ước Liên Hợp Quốc về Quyền trẻ em. Cần rà soát, bổ sung quy định về trách nhiệm giải trình của từng cấp chính quyền.

Hai là, phát triển mạng lưới dịch vụ bảo vệ trẻ em tại cộng đồng. Mỗi xã, phường phải có cán bộ chuyên trách, có đường dây nóng kết nối ngay lập tức với công an, y tế, giáo dục khi xảy ra vụ việc.

Ba là, tăng cường đào tạo đội ngũ cán bộ bảo vệ trẻ em chuyên nghiệp. Hiện nay, công tác xã hội ở Việt Nam vẫn còn non trẻ, thiếu nhân lực, thiếu sự gắn kết với các ngành khác.

Bốn là, đưa giáo dục về quyền trẻ em và kỹ năng phòng vệ vào chương trình học chính khóa, giúp các em biết cách lên tiếng khi bị xâm hại.

Năm là, xử lý nghiêm minh các hành vi bạo hành trẻ em. Những vụ việc nghiêm trọng cần được đưa ra xét xử công khai để răn đe và khẳng định quyết tâm của Nhà nước.

PV: Để những sự việc đau lòng về xâm hại, bạo hành trẻ em không trở lại, ông muốn gửi gắm thông điệp gì đến các bậc cha mẹ và toàn xã hội?

Ông Đặng Hoa Nam: Tôi muốn nhấn mạnh rằng trẻ em không thể tự bảo vệ mình. Trách nhiệm này thuộc về người lớn, trước hết là gia đình, rồi đến nhà trường, cộng đồng và Nhà nước. Một xã hội văn minh phải lấy trẻ em làm trung tâm, bởi sự phát triển bền vững không thể đạt được nếu thế hệ trẻ bị bỏ rơi hoặc tổn thương.

Không có bất kỳ lý do nào biện minh cho việc bạo hành trẻ em. Mỗi hành động thờ ơ của người lớn đều có thể trở thành đồng lõa với tội ác. Ngược lại, mỗi sự quan tâm, lên tiếng kịp thời của cộng đồng chính là một bước tiến quan trọng để ngăn chặn bạo lực và xây dựng một môi trường an toàn cho trẻ.

Vụ việc đau lòng vừa qua là một lời cảnh tỉnh, nhưng cũng là cơ hội để xã hội nhìn lại và củng cố hệ thống bảo vệ trẻ em.

Chúng ta phải khẳng định, bảo vệ trẻ em không chỉ là trách nhiệm pháp lý, mà còn là bổn phận đạo đức và nhân văn của mỗi người. Đã đến lúc, những khẩu hiệu phải biến thành hành động cụ thể, từ chính sách vĩ mô cho tới những việc nhỏ nhất trong từng gia đình.

Trân trọng cảm ơn ông!