Học thêm không còn là lựa chọn duy nhất: Mô hình giáo dục tích cực, không đặt nặng điểm số

Trước đây, phương pháp dạy học truyền thống thường lấy giáo viên làm trung tâm, học sinh chỉ tiếp thu kiến thức một chiều qua việc nghe giảng, ghi chép và học thuộc. Phương pháp này tập trung vào ghi nhớ mà ít chú trọng đến phát triển kỹ năng tư duy của học sinh, gây khó khăn trong việc tiếp thu kiến thức lâu dài.

Gần đây, nhiều trường học đã thay đổi phương pháp dạy học, chuyển từ lối truyền thụ một chiều sang phương pháp dạy học tích cực, nơi giáo viên khơi gợi và mở ra các vấn đề để học sinh thảo luận, từ đó phát triển năng lực và phẩm chất cá nhân.

Khích lệ học sinh tự học, tự giải quyết vấn đề

Trao đổi với PV Tạp chí Trẻ em Việt Nam, Nhà giáo Trần Thị Thanh Thuỷ - Quyền Tổng Hiệu trưởng Hệ thống giáo dục Alpha cho biết, thay vì dạy theo phương pháp truyền thống, Alpha School đã áp dụng mô hình dạy học tích cực, lấy sự chủ động tìm tòi và tư duy của học sinh để làm nền tảng, giáo viên chỉ là người dẫn dắt gọi mở vấn đề cho học sinh. 

Một trong các mục tiêu của trường là phát triển năng lực tự học cho học sinh thông qua việc áp dụng các phương pháp dạy học hiện đại như dạy học theo nhóm, dạy học giải quyết vấn đề, dạy học dự án,... Do đó, việc học của học sinh không chỉ giới hạn trong sách vở hay thời gian học tập trong trường mà còn mở rộng bên ngoài trường. Toàn bộ giáo viên của trường luôn sẵn sàng hỗ trợ học sinh ngoài giờ, học sinh có thể hỏi giáo viên về điều mà mình chưa hiểu bất kỳ lúc nào. Vào thời điểm giữa và cuối mỗi học kì, nhà trường có những lớp học phụ đạo miễn phí và học sinh có thể đăng kí học để có thể được củng cố, luyện tập thêm.

Thay vì tập trung vào học thuộc lòng, luyện giải Toán hay viết Văn, các em được học tập thông qua các trải nghiệm thực tế, học qua dự án, hoạt động nhóm để phát triển năng lực giao tiếp, hợp tác, giải quyết vấn đề, phát triển tư duy phản biện và sự sáng tạo theo đúng tinh thần của chương trình giáo dục phổ thông 2018. 

Nhà giáo Phạm Bảo Trương - Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học, THCS và THPT Quốc tế Hòa Bình chia sẻ, giáo viên tại trường luôn cố gắng tạo ra những tiết học thật hiệu quả và thú vị cho các bạn học sinh thông qua việc sử dụng nhiều phương pháp dạy học tích cực như làm dự án thảo luận nhóm, các hoạt động ngoại khoá liên quan đến nội dung bài học, kết hợp công nghệ vào bài giảng, giúp kích thích trí tò mò, thúc đẩy các bạn học sinh năng động hơn trong việc học nhóm và tự học.

Nhờ vậy, các em không chỉ mở mang kiến thức mà còn ghi nhớ bài học một cách dễ dàng. Đặc biệt, trường thường bố trí dạy học 2 buổi/ngày và có tổ chức bán trú giúp học sinh có thêm thời gian tham gia các hoạt động ngoại khoá.

Đảm bảo học sinh tiếp nhận đủ kiến thức trên lớp, không cần học thêm

Theo nhà giáo Trần Thị Thanh Thuỷ, những môn học như Toán, Tiếng Việt/Ngữ văn và Tiếng Anh được trường tổ chức dạy học theo nhóm năng lực của học sinh để hỗ trợ từng em, giúp mỗi học sinh có thể hiểu bài ngay tại lớp. Giáo viên theo sát từng em thông qua các bài kiểm tra tháng để có biện pháp hỗ trợ kịp thời những học sinh có dấu hiệu chưa đạt mục tiêu của nhóm.

Với học sinh tiểu học, Alpha School có các tiết bổ trợ cuối ngày để học sinh hoàn thành bài tập, làm bài tập nâng cao hoặc chuẩn bị cho các kì thi ngoài trường. Mỗi tiết bổ trợ đều có giáo viên hướng dẫn. Với nhóm học sinh năng khiếu, để các con sẵn sàng tham gia các thử thách, nhà trường sẽ tổ chức phụ đạo ngoài giờ, không thu phí, tạo cơ hội cho các em phát triển tiềm năng cá nhân trong lĩnh vực học thuật, thể thao, âm nhạc, hội hoạ,... 

Còn theo thầy Phạm Bảo Trương, học sinh của trường hiếm khi phải học thêm vì chương trình học được thiết kế và điều chỉnh để cung cấp lượng kiến thức phù hợp với năng lực của học sinh, sao cho các em có thể nắm vững bài ngay tại lớp. Đặc biệt, trước mỗi kỳ thi, giáo viên sẽ biên soạn kiến thức trọng tâm dưới nhiều hình thức nhằm giúp học sinh hệ thống hoá kiến thức đã học. 

Với quy mô lớp học từ 20 - 30 học sinh, giáo viên có thể dễ dàng quan tâm kịp thời những học sinh mất tập trung, đảm bảo các em tiếp thu tối đa phần kiến thức của ngày hôm đó. Bên cạnh đó, giáo viên thường trực tại trường nên những vấn đề chưa hiểu, các em có thể hỏi ngay trong giờ ra chơi hoặc cuối giờ chiều, hỏi trực tuyến ngoài giờ thông qua các nền tảng mạng xã hội.

Ngoài ra, nhằm chú trọng phát triển toàn diện về phẩm chất, năng lực của học sinh, các em được khuyến khích học ngoại ngữ và tham gia các hoạt động ngoại khóa. Tiếng Anh được tăng cường về số tiết, tăng thời lượng thực hành giao tiếp với người nước ngoài, tăng khả năng áp dụng thực tiễn.

Định hướng phát triển năng lực cá nhân thay vì chỉ chú trọng điểm số

Với mục tiêu giáo dục đa dạng, trường Alpha áp dụng nhiều hình thức đánh giá toàn diện, không chỉ dừng lại ở bài kiểm tra viết. Học sinh được đánh giá thông qua dự án học tập, thực hành, kết hợp cùng nhận xét và đánh giá quá trình. Điều này giúp đánh giá khách quan và toàn diện hơn về năng lực của học sinh. Đặc biệt, học sinh đều được tham gia những hoạt động phát triển tư duy sáng tạo, khả năng giải quyết vấn đề như Ngày hội Toán học, Ngày hội STEM, các hoạt động như Sân khấu hoá tác phẩm văn học, Thi sĩ nhí, Melody Tales, Alpha Talk, Alpha Scholar Cup,... 

"Tại trường Alpha, kết quả đánh giá không chỉ dựa trên điểm số học thuật mà còn dựa trên sự tiến bộ, khả năng giải quyết vấn đề và sáng tạo của học sinh. Nhà trường chú trọng phát triển toàn diện cho học sinh, giúp các em không chỉ giỏi kiến thức mà còn có những kỹ năng cần thiết cho tương lai”, cô Thuỷ cho biết.

Thay vì lối mòn kiểm tra truyền thống như trước đây, Trường Quốc Tế Hòa Bình đã áp dụng các hình thức đánh giá đa dạng hơn như báo cáo, thuyết trình, thực hành thí nghiệm và hoạt động dự án,... Điều này không chỉ giúp học sinh hạn chế học thuộc lòng mà còn giúp các em tự tin hơn khi giao tiếp trước đám đông. Số lượng bài kiểm tra trên giấy cũng được giảm bớt, giúp các em dễ thở hơn. Đề kiểm tra cũng không còn “hàn lâm” mà thay vào đó là những câu hỏi sát với thực tế, giúp các em học sinh có thể vận dụng kiến thức một cách linh hoạt.

"Với những thay đổi trong phương pháp kiểm tra đánh giá, học sinh có thể chủ động hơn trong quá trình học tập. Các em không còn bị áp lực nhiều về mặt điểm số mà thay vào đó, được khuyến khích tự tìm hiểu, khám phá, phát triển các kỹ năng mềm như thuyết trình, làm việc nhóm và giải quyết vấn đề”, thầy Trương chia sẻ.

Như vậy, có thể thấy rằng việc phát triển năng lực tự học của học sinh không chỉ đơn thuần là việc áp dụng các phương pháp dạy học khơi gợi sự sáng tạo của học sinh mà còn là việc hướng dẫn học sinh khơi gợi tiềm năng cá nhân, từ đó xác lập mục tiêu cá nhân, cuối cùng là phát triển sự tự chủ trong học tập.