Không để con rơi vào bẫy cám dỗ trên internet

Chỉ 10% trẻ em có kiến thức vào mạng an toàn

Chị Nguyễn Phương Hoa, phụ huynh có con học tại Trường THCS Nghĩa Tân (Cầu Giấy, Hà Nội) chia sẻ, ngày giãn cách xã hội, các con phải thường xuyên dùng máy tính. Khi kiểm tra máy tính, chị phát hiện ra một nhóm học sinh trong lớp lập ra goup chat riêng để chơi games trên mạng gồm cả bạn nam lẫn nữ. Thậm chí, kiểm tra qua phần mềm theo dõi thì phát hiện các con chơi cả trong giờ học khi thầy cô giảng bài. Các bạn lớp 8 và lớp 9 dạy nhau cách lách sự giám sát của bố mẹ và thầy cô như lập màn hình ảnh, khoá bàn phím, khóa chuột…

Trao đổi với nhiều phụ huynh khác, chị Hoa thấy rằng đây là tình trạng chung do thời gian dài để các con tiếp xúc với máy tính, mạng internet. Trong khi cha mẹ bận đi làm không có thời gian hướng dẫn và giám sát nên bên cạnh việc tích cực thì các mặt tiêu cực cũng nhiều, dễ thấy nhất là đam mê chơi games mà bỏ bê học hành.

Theo thống kê, Việt Nam có khoảng 72 triệu tài khoản mạng xã hội và 68,72 triệu người dùng Internet (chiếm 70,3% dân số). Do dịch COVID-19, ngày càng có nhiều người, bao gồm cả thanh thiếu niên sử dụng Internet để học tập, làm việc, giao tiếp, giải trí và tiếp cận các dịch vụ. Điều này làm gia tăng rủi ro trực tuyến đối với trẻ em và thanh thiếu niên, bao gồm bắt nạt trên mạng và bạo lực mạng trên cơ sở giới.

Ông Đặng Quốc Việt, đại diện tổ chức Plan International Việt Nam chia sẻ, khảo sát do tổ chức Plan International Việt Nam thực hiện cho thấy, chỉ có 10% trẻ em có kiến thức và kỹ năng an toàn khi sử dụng Internet. Bối cảnh đó đòi hỏi phải hiểu sâu sắc về thực trạng và xác định những lỗ hổng về năng lực, hành lang pháp lý, môi trường văn hóa xã hội để đề xuất các biện pháp can thiệp phù hợp nhằm đảm bảo an toàn cho trẻ em trên không gian mạng.

Báo cáo của một trong các thành viên Mạng lưới ứng cứu, bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng là Cục Trẻ em (Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội) cho biết, trong quý 1 năm nay, Tổng đài Quốc gia bảo vệ trẻ em 111 đã tiếp nhận hơn 202.000 cuộc gọi, tư vấn khoảng 10.600 ca (tăng hơn 45% so với cùng kỳ năm 2021). Thống kê của Cục Trẻ em cũng cho thấy, trong 3 tháng đầu năm nay, cả nước có 147 trẻ bị xâm hại, tăng 30 em so với quý 1/2021, trong đó có các trường hợp bị bạo lực, xâm hại tình dục, bị bắt bóc, mất tích hoặc bị bỏ rơi. Các trường hợp xâm hại trẻ em khi được Tổng đài 111 tiếp nhận sẽ được xác minh, kết nối với địa phương (nơi các em bị xâm hại) và các cơ quan liên quan cùng phối hợp xử lý.

Ông Đặng Hoa Nam - Cục trưởng Cục trẻ em (Bộ Lao động Thương binh và Xã hội) cho biết: Hiện nay, công tác truyền thông và nhận thức về an toàn của trẻ em trên môi trường mạng đang có nhiều khoảng trống lớn chưa được lấp đầy. Vấn đề trẻ em không còn là vấn đề quyền con người mà còn là vấn đề hội nhập và phát triển kinh tế, nhiều quốc gia sẵn sàng lập rào cản thương mại đối với những nền kinh tế bóc lột và lợi dụng trẻ em.

Hành động vì trẻ em

Theo thống kê trong thời gian dịch bệnh COVID-19, tỉ lệ các cuộc tấn công mạng vào lĩnh vực giáo dục tăng cao nhất, chiếm khoảng 61% số cuộc tấn công mạng. Số vụ tấn công mạng vào các tài nguyên giáo dục với mục đích không cho người dùng truy cập được tăng ít nhất 350% so với trước đó. Hiện tượng xâm hại trẻ em trên môi trường mạng cũng trở thành vấn đề đáng báo động.

Để bảo vệ trẻ em trên không gian mạng, năm 2021, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt chương trình "Bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng giai đoạn 2021-2025". Đây là lần đầu tiên Việt Nam ban hành một Chương trình ở cấp quốc gia riêng về vấn đề bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng.

Triển khai chương trình này, về phía Bộ TT&TT cũng đã thành lập Mạng lưới ứng cứu, bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng với sự tham gia của các đơn vị chức năng thuộc Bộ TT&TT, Bộ Công an, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và nhiều tổ chức liên quan. Mạng lưới là tổ chức phối hợp liên ngành nhằm tăng cường hiệu lực, hiệu quả xử lý các vụ việc xâm hại trẻ em trên môi trường mạng. Trong đó, Cục An toàn thông tin (Bộ TT&TT) là cơ quan điều phối của Mạng lưới ứng cứu, bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng (VN-COP).

Đầu năm 2022, Cục An toàn thông tin đã ra mắt website mạng lưới tại địa chỉ website: https://vn-cop.vn/ ứng cứu bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng với mục đích truyền thông, lan tỏa các kỹ năng, kiến thức về bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng. Bộ TT&TT phối hợp với Hiệp hội An toàn thông tin (VNISA) lần đầu tiên tổ chức Cuộc thi Học sinh với an toàn thông tin 2022 thu hút hơn 600.000 em tham gia.

Từ góc độ của phụ huynh, chị Nguyễn Phương Hoa chia sẻ: Xu hướng các con tiếp xúc với không gian mạng ngày càng phổ biến và không thể cấm đoán như trước. Nhất là với học sinh lứa THCS, thầy cô vẫn giao bài tập qua mạng và tổ chức một số bài tập đánh giá qua mạng thì việc trang bị kỹ năng về phòng chống những cạm bẫy trên mạng là cần thiết.

“Thay vì cấm đoán, trước khi cho học sinh tiếp cận internet thì nhà trường và ngành giáo dục nên có những khoá học kỹ năng an toàn thông tin. Những bài học này đưa vào chính khoá thay vì học ngoại khoá như hiện nay. Đồng thời, các cơ quan quản lý, nhà trường cũng nên giới thiệu một số phần mềm có thể giám sát, đánh giá về mức độ an toàn khi để trẻ em, học sinh tiếp cận với mạng xã hội”, chị Hoa nói.