Nghi vấn về chất lượng 'sữa cỏ' quảng cáo trên TikTok với công dụng 'thần thánh'

Sữa bột là thực phẩm bổ sung dinh dưỡng lành mạnh không thể thiếu trong mỗi gia đình đặc biệt là dành cho trẻ nhỏ, người già hay người bệnh. Hiện nay trên thị trường có hàng trăm loại sữa bột khác nhau, dành cho mọi lứa tuổi. Tuy nhiên bên cạnh các thương hiệu lớn đã được người tiêu dùng quen tên, hiện tồn tại nhiều loại "sữa cỏ" không rõ nguồn gốc xuất sứ, không có gì đảm bảo chất lượng được chào bán tràn lan gây hoang mang cho người tiêu dùng.

Nếu là người thường xuyên lướt TikTok, không khó để "sữa cỏ" tiếp cận bởi nó đang được đẩy quảng cáo mạnh mẽ bởi các "KOL" với lượng theo dõi đông đảo. Đơn cử có thể kể tới Y., loại "sữa cỏ" gắn với "tên tuổi" của Y.C. - một TikToker sở hữu hơn 6 triệu followers. Hầu hết các clip của Y.C. đều ngập tràn hình ảnh loại sữa này kèm động tác nhún nhảy gây chú ý của cô. Nhanh như tốc độ lan truyền của MXH, "sữa cỏ" Y. nhanh chóng được lan tỏa với sự tham gia quảng cáo của nhiều "đại lý" là những người dùng TikTok khác.

Trong các clip của mình, TikToker triệu view Y.C. quảng cáo sản phẩm sữa này dành cho người muốn tăng cân và kích thích ăn uống. Thậm chí còn khẳng định loại sữa này an toàn cho cả phụ nữ mang thai và trẻ em trên 3 tuổi.

Loạt clip này thường có lượng tương tác rất lớn, chứng tỏ sức quan tâm của người tiêu dùng tới các sản phẩm sữa phục vụ sức khỏe. Đến giờ sau thời gian dài quảng cáo tràn lan với mức triết khấu hấp dẫn (như mua 1 tặng 3, mua 4 tặng 5...), không biết đã có bao nhiêu hộp "sữa cỏ" loại này đến tay người tiêu dùng?

Nói tới "sữa cỏ", Trung tâm thuốc Central pharmacy cho biết, "sữa cỏ" không phải là một tên gọi mang tính phân loại khoa học và cũng không có trong từ điển tiếng Việt. Đây là một "thuật ngữ" được khai sinh bởi chính đội ngũ bán hàng, ý nói tới các sản phẩm sữa không có hoặc có rất ít tính thương hiệu trên thị trường. Nguyên liệu tạo nên "sữa cỏ" được nhập từ nước ngoài, sau đó đơn vị nhập về sẽ tự gia công, đóng hộp. Với những thông tin mập mờ không có cơ sở nào để người dùng tin tưởng vào chất lượng của sản phẩm này.

Thành phần chủ yếu của loại sữa này chủ yếu chứa đường và chất béo đánh vào tâm lý muốn con tăng cân nhanh của các ba mẹ.  Sản phẩm này thường chỉ được tiêu thụ, bày bán tới tay người tiêu dùng qua các cơ sở phân phối nhỏ lẻ tại các vùng sâu, vùng xa hay vùng nông thôn. Giá thành rẻ, có nhiều quà tặng giá trị hấp dẫn cho người tiêu dùng. Đặc biệt, các loại sữa này hầu như không được quảng bá trên các phương tiện thông tin đại chúng hoặc rất ít người biết đến. Thời gian tồn tại trên thị trường rất ngắn (khoảng 6 tháng đến 1,2 năm) do chất lượng kém nên chỉ bán được cho khách thời gian đầu.

Điều này cũng thể hiện ngay ở giá cả, khi "sữa cỏ" thường được bán với giá rất rẻ so với các sản phẩm sữa khác trên thị trường. Có thể là giá thẳng thấp hơn tới 50%, có thể là qua các chính sách khuyến mãi, chiết khấu. Như trường hợp TikToker Y.C. kể trên, chỉ với 500 nghìn đồng, người mua đã có ngay 2 hộp "sữa cỏ" (khoảng 900g/hộp) với "công dụng thần thánh" được quảng cáo.

Nguồn gốc, xuất xứ là những tiêu chí hàng đầu để đảm bảo chất lượng cho một sản phẩm, đây là điều mà "sữa cỏ" được Y.C. quảng cáo không hề có. Thậm chí, khi xem những clip được tiktoker Y.C. đăng tải tại nơi được cho là cơ sở sản xuất, có thể thấy đến chính người này còn không hiểu và chấp hành đúng những quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm như không đeo khẩu trang hay găng tay trong quá trình làm việc, nhưng vẫn quảng cáo "như hát hay" với người tiêu dùng.

Ngoài ra, những thông tin về công ty sản xuất sản phẩm sữa này là Y.M. cũng rất mơ hồ. Dò theo thông tin trên hộp sữa đến website quảng bá sản phẩm, thông tin về địa chỉ, số điện thoại liên lạc rất sơ sài. Cùng với đó là hoạt động kinh doanh cũng khiến nhiều người nghi ngờ khi công ty này không chỉ kinh doanh sữa mà còn nhiều mặt hàng khác liên quan đến mỹ phẩm, làm đẹp như dầu gội đầu, nước hoa, sữa tắm,...

Ban đầu, các loại sữa cỏ không gây hại cho trẻ nhưng cũng không đem lại hiệu quả tăng chiều cao, tăng cân, tăng dinh dưỡng, tăng sức đề kháng,… như đã quảng cáo. Tuy nhiên sau khi sử dụng một thời gian, trẻ uống sữa cỏ dễ mắc các bệnh về rối loạn tiêu hóa, mất nước, mê man, giảm chức năng thận…. Vì vậy ba mẹ nên lưu ý để tránh mua phải sữa cỏ kém chất lượng.

Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 11216:2015 Sữa và sản phẩm sữa

Theo Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 11216:2015 Sữa và sản phẩm sữa – Thuật ngữ và định nghĩa, sữa bột là sản phẩm dạng bột thu được bằng cách loại bỏ nước ra khỏi sữa nguyên liệu. Sữa bột có thể được bảo quản trong thời gian dài ở điều kiện thường do hàm lượng ẩm trong sữa bột rất thấp (dưới 5%).

Trong sữa bột có chứa 21 loại amino acid tiêu chuẩn (thành phần chính của protein). Ngoài ra, sữa bột cũng có chứa hàm lượng vitamin và chất khoáng hòa tan cao. Theo USAID (Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ), hàm lượng dinh dưỡng bình quân trong sữa bột nguyên chất bao gồm: 25 – 27% protein, 36 – 38% carbohydrate, 26 – 40% chất béo, 5 – 7% chất khoáng.

Nguyên liệu được sử dụng trong sản xuất sữa bột là sữa tươi nguyên liệu. Sữa tươi nguyên liệu là sữa nguyên chất, chưa bổ sung hoặc tách bớt bất cứ thành phần nào của sữa, cũng như chưa xử lý qua bất kỳ phương pháp nào, được dùng làm nguyên liệu để chế biến (theo Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 11216:2015 Sữa và sản phẩm sữa – Thuật ngữ và định nghĩa). Thông thường, sữa bột được sản xuất từ nguyên liệu sữa bò.

Yêu cầu chất lượng sữa nguyên liệu dùng trong sản xuất sữa bột cần tuân theo Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 7405:2018 về Sữa tươi nguyên liệu.

Yêu cầu cảm quan và hóa lý, sữa ở trạng thái dung dịch đồng nhất; có màu trắng ngà đến màu kem nhạt; có mùi vị đặc trưng của sữa tươi và không được chứa các tạp chất lạ.

Đối với chỉ tiêu hóa lý, sữa tươi cần đáp ứng các chỉ tiêu sau: Hàm lượng chất khô: ≥ 11,5%; Hàm lượng chất béo: ≥ 3,2%; Hàm lượng protein: ≥ 2,8%; Tỷ trọng của sữa ở 20oC: ≥ 1,026; Độ acid chuẩn độ: 15 đến 21oT; Điểm đóng băng: -0,50 đến -0,58oC; Sữa tươi sau khi vắt cần được bảo quản ngay

Ngoài ra, sữa tươi nguyên liệu dùng trong sản xuất sữa bột phải đảm bảo chỉ tiêu vi sinh vật rất ngặt nghèo. Yêu cầu về chỉ tiêu vi sinh của sữa bột rất nghiêm ngặt (không quá 5 × 104 CFU/g). Tuy nhiên, trong quy trình công nghệ sản xuất sữa bột, các quá trình gia nhiệt không nâng nhiệt độ sữa lên quá cao (nhiệt độ thực của sữa 60 – 80oC).

Ở nhiệt độ dưới 65°C, bào tử và vi khuẩn chịu nhiệt ở trong điều kiện phát triển lý tưởng nên có thể dẫn đến hư hỏng sản phẩm. Vì vậy, để đảm bảo tiêu diệt vi sinh vật đến mức cho phép, yêu cầu sữa nguyên liệu phải đảm bảo nghiêm ngặt chỉ tiêu về vi sinh. Sữa tươi nguyên liệu phải đảm bảo yêu cầu tổng số vi sinh vật không vượt quá 105 CFU/ml.

Sau khi kiểm tra các chỉ tiêu đạt yêu cầu, sữa nguyên liệu được lọc, bài khí, sau đó đưa vào tank chứa bảo quản lạnh ở 4oC để chờ đưa vào quá trình sản xuất.

Theo Chất lượng Việt Nam