Trẻ em hát, nhảy nhạc người lớn: Báo động tuổi thơ méo mó bởi những nội dung độc hại

TRÀN LAN CÁC ĐIỆU NHẢY KHÔNG PHÙ HỢP Ở LỨA TUỔI TRẺ EM

Vừa qua, vào tháng 9/2025, trên mạng xã hội bắt đầu lan truyền một đoạn video ghi lại tiết mục văn nghệ tại một trường tiểu học ở tỉnh Đồng Nai. Trong video, các em học sinh mặc đồng phục, nhảy trên nền ca khúc đang “hot” trên Tik Tok “Menta Má”. Ẩn sau giai điệu sôi động là những câu hát đầy tính bạo lực: “Nhìn xem, khẩu súng này của tôi đây. Có lẽ bạn chưa từng thấy đâu. Nòng súng thật sáng loá. Hãy nếm trọn những viên đạn này đi!" Trong clip, các em mặc váy ngắn, nhảy với động tác lắc hông, đưa tay tạo dáng theo phong cách thường thấy trong các clip nhảy của người lớn trên TikTok. Thậm chí có em còn đeo kính râm, tạo hình “ngầu” giữa sân trường. 

Đây không phải lần đầu tiên, nhạc của người lớn xuất hiện trên sân khấu của trẻ. Vào tháng 4/2021, báo chí đã đưa tin liên quan đến vụ việc hai cháu bé ở một trường mầm non tại Đắk Lắk hát bài “Thiên Đàng” với câu từ không phù hợp với lứa tuổi. Ngày 4/4/2021, bà Nguyễn Trần Mộng Huyền - Phó Hiệu trưởng Trường Mầm non Hoa Sen (TP.Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk) trả lời báo chí về vấn đề này: “Các cô ở trường không ai dạy bài này mà các bé tự xem, học ở nhà. Các cô giáo cũng đã trao đổi với phụ huynh nên tập cho con những bài hát được dạy ở trường hoặc phù hợp với lứa tuổi của các cháu”.

Trên Chuyển động 24h vào ngày 17/10/2025, cô giáo Trần Nguyễn Trúc Ly, giáo viên tại Trường Tiểu học - THCS - THPT Nam Sài Gòn cho rằng: “Nhạc trẻ, nhạc người lớn, những nhạc không phù hợp với lứa tuổi, do là các bài thiếu nhi thiếu chứ không phải các em không thích nghe. Âm nhạc thiếu nhi thì thực sự đang rất ít lan tỏa trong các em”.

Các thầy cô giáo tại trường cũng chia sẻ thêm những khó khăn liên quan đến số lượng bài hát thiếu nhi không nhiều, mỗi năm trong sách giáo khoa môn âm nhạc các em được học có 8 bài, nhiều ca khúc được sáng tác từ lâu.

Không chỉ dừng lại ở sân khấu trường học, nhiều phụ huynh còn hào hứng đi khoe và quay video đưa lên mạng khi thấy con mình hát và nhảy nhạc người lớn, mà ít khi tìm hiểu ý nghĩa thật sự của ca khúc đó. Điều đáng nói ở đây là ngay cả cha mẹ, những người đáng lẽ ra phải định hướng cho con những điệu nhảy và âm nhạc phù hợp với lứa tuổi, lại cổ vũ, vỗ tay, quay video một cách vui vẻ. Điều này khiến cho trẻ càng có thêm “động lực” xem, nhảy, hát theo những bài hát đó.

Ở phần bình luận, nhiều ý kiến trái chiều từ các phụ huynh có con nhỏ cùng độ tuổi đã đưa ra, đa số người xem tỏ ra ngán ngẩm trước phong cách không hợp lứa tuổi, động tác đến giai điệu nhạc. Trái lại, có không ít người khen ngợi, bày tỏ sự thích thú khen con trẻ “múa dẻo”, “tài không đợi tuổi”. Nhưng theo nhiều chuyên gia giáo dục và các nhà nghiên cứu xã hội học, đó không phải cái “tài”. Tài năng phải xuất phát từ sự sáng tạo, cảm xúc và khả năng thể hiện phù hợp với lứa tuổi chứ không phải bắt chước những động tác người lớn vốn được sinh ra để gây chú ý. Khi trẻ em được tung hô vì biểu diễn như người lớn, chúng không được công nhận vì năng khiếu thật sự, mà đang bị cuốn vào một sân khấu ảo nơi lượt xem và lời khen thay thế cho sự phát triển tự nhiên của tâm hồn. 

Chia sẻ dưới góc độ bảo vệ trẻ em, bà Ninh Thị Hồng khi còn giữ cương vị Phó Chủ tịch thường trực Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam đã nêu quan điểm: "Trẻ mầm non vô tư hát ca khúc không phù hợp với độ tuổi ngay trong hội thi bé ngoan mà các trang mạng xã hội bàn tán rầm rộ mấy ngày nay, theo tôi một phần lớn là do trách nhiệm của người lớn và những người làm công tác tổ chức trong hội thi ấy. Có những clip cho thấy, ngoài việc không có động thái ngăn cản, ngược lại các phụ huynh còn hò hét, cổ vũ tinh thần khiến chúng lầm tưởng rằng mình đang làm được những việc mới lạ, đột phá và được tung hê, như vậy thật nguy hiểm. Những điều này còn cho thấy sự thiếu quan tâm và am hiểu của người lớn đến sự phát triển toàn diện của trẻ nhỏ".

CHA MẸ CẦN NGHIÊM TÚC BẢO VỆ CON KHÔNG BỊ CUỐN VÀO THẾ GIỚI ẢO

Ở lứa tuổi từ mầm non, tiểu học, trẻ bắt đầu hình thành nhu cầu thể hiện bản thân, muốn được bạn bè chú ý và xem là “ngầu”, “hợp thời”. Trẻ ở độ tuổi mầm non, tiểu học rất thích bắt chước và thể hiện giống người lớn, vì điều đó mang lại cho các em cảm giác được lớn hơn thật sự. Chính nhu cầu được chú ý, được khen ngợi này khiến trẻ dễ chọn những hành động, vũ điệu hay bài hát đang “thịnh hành” để thể hiện mình.

Một nghiên cứu mang tên "Little chameleons: The development of social mimicry during early childhood" (tạm dịch: "Những chú tắc kè nhỏ: Sự phát triển của bắt chước xã hội trong thời thơ ấu") được đăng tải trên Tạp chí Tâm lý học Trẻ em Thực nghiệm (Journal of Experimental Child Psychology) đã cung cấp bằng chứng khoa học về việc trẻ em ở độ tuổi mầm non bắt chước người khác một cách có chọn lọc như một chiến lược xã hội tinh tế. Nghiên cứu theo dõi sự phát triển hành vi bắt chước ở trẻ từ 3 - 6 tuổi và chỉ ra rằng, giống như những chú tắc kè, trẻ nhỏ điều chỉnh hành vi của mình để hòa nhập với môi trường xã hội.

Đặc biệt, trẻ có xu hướng bắt chước nhiều hơn những người mà chúng cảm thấy có sự gắn kết hoặc cùng thuộc về một nhóm. Phát hiện này cho thấy, việc bắt chước không chỉ đơn thuần là một công cụ học hỏi, mà còn là "chất keo" giúp trẻ xây dựng và củng cố các mối quan hệ, từ đó cảm nhận được sự thân thuộc - một cảm giác quan trọng trong quá trình phát triển nhân cách và kỹ năng xã hội của trẻ.

Với tâm lý đó, cộng thêm việc trẻ thường xuyên thấy người lớn nghe, hát, nhảy theo các ca khúc nổi tiếng, trẻ dễ xem đó là điều bình thường và muốn bắt chước để trở nên “hợp thời” như họ. Những bài hát “trending” lại thường có giai điệu bắt tai, tiết tấu mạnh, ca từ ngắn và dễ thuộc. Tất cả tạo thành một công thức hoàn hảo khiến trẻ dễ bị cuốn theo ngay lập tức.

Tuy nhiên, giữa việc bắt chước và thật sự hiểu nội dung luôn tồn tại một khoảng cách lớn. Không ít trẻ thuộc làu những bài hát về tình yêu, chia tay hay bạo lực mà không hề nhận ra ý nghĩa phía sau những giai điệu ấy.

Điều đáng nói là, trong khi trẻ đang vô thức tìm kiếm sự công nhận, thì người lớn lại vô tình tiếp tay bằng cách mở video nhiều hơn, quay lại video, để lại những lượt chia sẻ, bình luận khen ngợi. Và rồi, những điệu nhảy “người lớn” ấy được đề xuất dày đặc hơn, tràn vào mọi ngóc ngách màn hình. Môi trường số, vì thế, đang dần thay cha mẹ định hướng cách trẻ cảm nhận về cái đẹp, về những chuẩn mực hành vi, đạo đức trong xã hội. 

Nội dung trên các nền tảng mạng xã hội đều được tự động phân phối đến người dùng bằng thuật toán. Thuật toán không có cảm xúc, không có suy nghĩ để có thể phân biệt đâu là âm thanh phù hợp với trẻ. Trên các nền tảng mạng xã hội, chỉ cần một video có hình ảnh trẻ em nhảy múa hoặc chơi đồ chơi, hệ thống sẽ tự động nhận diện đó là nội dung “phù hợp với trẻ nhỏ” - bất kể phần nhạc nền hay lời bài hát có chứa những yếu tố người lớn, bạo lực hoặc gợi cảm. 

Chính từ kẽ hở ấy, hàng loạt video có vẻ “ngây thơ” lại len lỏi vào mục gợi ý cho trẻ em. Khi gõ từ khóa dành cho trẻ em “một con vịt” và “nhạc thiếu nhi”, bên cạnh những kết quả liên quan đến bài hát, vẫn len lỏi những video có chứa bài nhạc không phù hợp với trẻ em. Nhưng vì có hình ảnh trẻ em và từ khóa trùng khớp, những video đó được đưa vào mục gợi ý. 

Và cứ thế, trẻ em trở thành “người tiêu dùng thụ động” trong thế giới được thuật toán dọn sẵn. Các em không được lựa chọn điều mình xem, mà bị dẫn dắt bởi những gì hệ thống cho rằng “phù hợp”. Khi những giai điệu tình cảm người lớn, những động tác vũ đạo gợi cảm hay lời thoại gây sốc xuất hiện quá thường xuyên, chúng dần trở thành “chuẩn mực mới” trong nhận thức non nớt của trẻ.

Về vấn đề này, chuyên gia tâm lý Đinh Đoàn nhận định: "Những người làm mạng xã hội mong muốn nhiều người truy cập bởi càng nhiều người xem càng tốt vì đó là một dạng kinh doanh. Trong đó, giới trẻ là đối tượng mong muốn khám phá, tò mò khi sử dụng mạng xã hội nhất. Mạng xã hội rất thông minh, trẻ nhỏ hay người lớn tò mò xem về vấn đề gì thì nó sẽ tự đánh dấu hiển thị những nội dung tương tự vào những lần sau”.

Trên thực tế, nhiều bậc phụ huynh dường như không quá quan tâm tới việc con mình nhảy theo bài hát gì. Vì chỉ cần chúng không làm phiền người lớn, nhiều bố mẹ yên tâm khi trẻ “cắm mặt” vào điện thoại, tivi. Đến khi được cảnh báo về những hậu quả từ các bài hát đó, họ mới tá hỏa phản đối, ngăn cấm trẻ con. Nhưng khi đó, giai điệu và hình ảnh đã in sâu trong trí nhớ của trẻ, còn sự cấm đoán lại dễ biến thành phản kháng.

Phụ huynh sẽ quay sang đổ lỗi do Tiktok, do mạng xã hội. Đổ lỗi cho TikTok hay mạng xã hội là cách đơn giản nhất, nhưng gốc rễ của vấn đề nằm ở chỗ người lớn đã buông tay trong việc định hướng. Trẻ không thể tự biết bài hát nào “hay”, bài nào “không nên”, nếu ngay từ nhỏ, chúng không được dẫn dắt và chia sẻ cùng cha mẹ.

Tiến sĩ Nguyễn Tùng Lâm - Phó Chủ tịch Hội Khoa học Tâm lý Giáo dục Việt Nam cho rằng, nhiều phụ huynh cần quan tâm đặc biệt đến con mình: "Đã có nhiều gia đình nghiêm cấm con không được cầm điện thoại, khi nào chơi phải có người lớn kiểm soát. Trẻ nhỏ nếu không có sự quản lý chặt chẽ của gia đình dễ bị tiêm nhiễm vào đầu những điều không tốt".

Vai trò định hướng của cha mẹ trong thời đại ngày nay trở thành yếu tố then chốt trong việc giúp trẻ hình thành thói quen tiếp nhận nội dung lành mạnh. Cho ý kiến về giải pháp giải quyết bài toán ngày càng nhiều trẻ nghe và nhảy nhạc người lớn, Thạc sĩ tâm lý Nguyễn Hương Giang nói tiếp: “Đầu tiên cha mẹ cần làm bạn với con trước. Lắng nghe và tìm hiểu vì sao con lại thích những bài hát đó. Từ đó, mình có thể giới thiệu những bài hát, nội dung phù hợp hơn mà vẫn tôn trọng sở thích của con. Tiếp theo, hướng dẫn con đâu là nội dung phù hợp, thay vì nói đừng có nghe, thảo luận cùng trẻ về lời bài hát, về thông điệp video để trẻ có thể hiểu rõ hơn vì trẻ đôi khi cũng không hiểu hết về nội dung của bài hát”. 

Còn theo Tiến sĩ xã hội học Phạm Thị Thúy, các bậc cha mẹ nên chọn bài hát vui tươi lạc quan, cho dù là bài người lớn. Những bài hát buồn bã, chán nản hay những ngôn từ không lành mạnh thì nên hạn chế cho trẻ nghe, tức là mình không cấm nhưng cũng không được chủ quan và không nên khuyến khích. Có những bài mình có thể chấp nhận cho trẻ hát cho vui, nhưng không được chiều con, không phải con thích nghe, thích hát bài hát nào cũng được.