Bác sĩ Phạm Thị Ngọc: "Sử dụng sữa quảng cáo sai sự thật có thể khiến trẻ bị suy dinh dưỡng"

Trong làn sóng liên tiếp của nạn hàng giả, hàng nhái, đặc biệt là các sản phẩm sữa bột, người tiêu dùng đều dễ rơi vào bẫy của những quảng cáo hấp dẫn về sữa bột dinh dưỡng cao cấp. Nhiều công ty quảng cáo hứa hẹn sự bổ sung DHA, tăng chiều cao cho trẻ, hỗ trợ phát triển cho trẻ còi xương, tốt cho mắt, nhưng thực tế là không có đầy đủ căn cứ khoa học và không cam kết chịu trách nhiệm, điều này đặt ra những nguy cơ rủi ro về sức khoẻ với trẻ nhỏ.

PV Tạp chí Trẻ em Việt Nam đã có cuộc trò chuyện với Thạc sĩ, Bác sĩ Phạm Thị Ngọc - Phó Tổng Thư ký Hiệp hội sữa Việt Nam ​​về vấn đề này.

Sữa bột không phải là nguồn dinh dưỡng duy nhất và tốt nhất cho trẻ

PV: Thưa bà, việc sử dụng sữa bột được quảng cáo quá đà có thể gây ra những tác hại gì đối với sức khỏe của trẻ em, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 6 tuổi? 

Thạc sĩ - Bác sĩ Phạm Thị Ngọc: Đối với trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi không có gì tốt bằng sữa mẹ bởi vì lúc này sữa mẹ đã đáp ứng đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của trẻ, đặc biệt là kháng thể. Từ 6-24 tháng tuổi, ngoài sữa mẹ trẻ được sử dụng thêm các thức ăn dặm, trong đó có sữa bột để giúp trẻ phát triển toàn diện. 

Do đó, việc các nội dung quảng cáo không đúng bản chất sản phẩm, thổi phồng công dụng của sữa, coi sữa như thần dược của chiều cao hay trí thông minh có thể gây ra nhiều hệ luỵ. Quảng cáo quá đà có thể khiến phụ huynh tin rằng sữa bột là nguồn dinh dưỡng duy nhất và tốt nhất cho trẻ, dẫn đến việc bỏ qua các thực phẩm khác quan trọng cho sự phát triển của trẻ.

PV: Bà có thể cho biết sự khác biệt giữa sữa của các doanh nghiệp uy tín - có thương hiệu lâu năm và sữa của những công ty mới ra sản phẩm và đã quảng cáo sai sự thật?

Thạc sĩ - Bác sĩ Phạm Thị Ngọc: Tại Việt Nam, sản phẩm sữa bột trẻ em đều có những công thức riêng biệt và tỉ lệ dinh dưỡng được cân đong đo đếm tỉ mỉ đáp ứng hàm lượng chất dinh dưỡng phù hợp với từng độ tuổi của trẻ. Sữa chính hãng có thành phần rõ ràng, được kiểm định chặt chẽ, tuân thủ các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm và thường có giá cả hợp lý, tương xứng với chất lượng sản phẩm. Sữa chính hãng có nhãn mác đầy đủ thông tin về sản phẩm, bao gồm thành phần, hướng dẫn sử dụng, ngày sản xuất, hạn sử dụng. 

Ngược lại, sữa được quảng cáo thổi phồng có thể chứa các thành phần không rõ nguồn gốc, hàm lượng các chất dinh dưỡng không cân đối, không đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của trẻ, không đảm bảo các chỉ tiêu thành phần như đã công bố với cơ quan quản lý, hoặc được sản xuất trong điều kiện không đảm bảo an toàn thực phẩm. Sữa quảng cáo quá đà không đầy đủ thông tin và không tuân thủ quy định pháp luật. Tuy nhiên lại thường có giá thành cao hơn nhiều so với giá trị thực của sản phẩm.

Khi phụ huynh cho con sử dụng sẽ không thể thấy những kết quả mong đợi theo như trên quảng cáo. Thậm chí là gây ra những hậu quả như dị ứng, rối loạn tiêu hóa, ốm vặt do sức đề kháng và hệ miễn dịch yếu. Sử dụng sữa bị thổi phồng trong thời gian dài sẽ khiến trẻ chẳng những không phát triển mà còn bị giảm cân, thậm chí suy dinh dưỡng vì không được bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết, thậm chí khiến thể chất và trí tuệ đều bị ảnh hưởng xấu của các chất độc hại.

PV: Nhiều quảng cáo sữa bột đưa ra những lời hứa hẹn hấp dẫn về tăng chiều cao, bổ sung canxi cho trẻ. Bà đánh giá như thế nào về hiệu quả thực tế của các loại sữa này? Có bằng chứng khoa học nào chứng minh tác dụng thần kỳ của chúng?

Thạc sĩ - Bác sĩ Phạm Thị Ngọc: Theo tôi, sữa là một loại thực phẩm dinh dưỡng trẻ sử dụng giống như người lớn ăn cơm, cháo, rau quả hằng ngày, không phải là một sản phẩm thần kỳ và không nên thần thánh hoá nó.

Nghiên cứu khoa học cho thấy, sữa bột cung cấp một hàm lượng canxi cần thiết cho sự phát triển xương và chiều cao của trẻ. Canxi trong sữa kết hợp với vitamin D và các khoáng chất khác sẽ giúp trẻ hấp thu tốt và cao lớn hơn. Do đó, nếu kết hợp với chế độ dinh dưỡng cân đối, luyện tập thể dục, việc uống sữa thường xuyên sẽ giúp trẻ cao lớn đáng kể. Như vậy, việc quảng cáo sữa có thể tăng chiều cao thần tốc chỉ sau vài tháng là hoàn toàn không có cơ sở khoa học và là hành vi vi phạm pháp luật. 

Theo Luật Quảng cáo và Luật An toàn thực phẩm của Việt Nam, sản phẩm sữa thuộc nhóm hàng hóa đặc biệt, phải được cơ quan có thẩm quyền xác nhận nội dung quảng cáo và chỉ được quảng cáo đúng nội dung đã được xác nhận. Do đó, nếu nội dung quảng cáo không chính xác với công dụng, tác dụng của sản phẩm đã được công bố trong bản công bố sản phẩm thì cần phải được xử lý nghiêm để tránh gây hiểu lầm cho người tiêu dùng và bảo vệ thị trường sữa. 

Phụ huynh cần tìm hiểu kỹ thông tin trước khi quyết định mua sữa cho con

PV: Thưa bà, tại sao các quảng cáo sữa tăng chiều cao, sáng mắt hiện nay lại thu hút được sự quan tâm lớn từ phía phụ huynh? Những yếu tố nào khiến phụ huynh dễ dàng tin vào những quảng cáo này?

Thạc sĩ - Bác sĩ Phạm Thị Ngọc: Các quảng cáo này có điểm chung là thường sử dụng những lời lẽ cường điệu, hình ảnh phóng đại để thu hút phụ huynh, lợi dụng tâm lý mong muốn con cái mình phát triển toàn diện của các bậc phụ huynh. Với mong muốn mang lại cho con những điều tốt nhất, nhiều phụ huynh dễ bị cuốn hút bởi những lời quảng cáo thần kỳ này. 

Ngoài ra, một số quảng cáo đi kèm với gương mặt của những người nổi tiếng bởi phụ huynh thường có xu hướng tin tưởng vào những thông tin đến từ người có sức ảnh hưởng. Tuy nhiên, việc sử dụng hình ảnh của họ để quảng cáo cho sản phẩm dành cho trẻ em đặt ra nhiều câu hỏi về tính trung thực và đạo đức khi mà bản thân họ không phải là người trực tiếp trải nghiệm sản phẩm đó. Liệu việc quảng cáo cho một sản phẩm mà bản thân chưa trực tiếp trải nghiệm có phải là hành vi đáng tin cậy? Vì vậy, phụ huynh cần tỉnh táo và tìm hiểu kỹ thông tin trước khi đưa ra quyết định mua sản phẩm sữa cho trẻ, khi bắt gặp những quảng cáo sai lệch cần báo cáo và phản ánh cho cơ quan quản lý để xác minh, xử lý nghiêm. 

PV: Bà có lời khuyên nào giúp các phụ huynh nhận biết dấu hiệu quảng cáo sữa quá đà và không có căn cứ khoa học? 

Thạc sĩ - Bác sĩ Phạm Thị Ngọc: Theo tôi, có một vài dấu hiệu cho thấy một quảng cáo sữa có thể chứa đựng thông tin không chính xác:

Thứ nhất, tuyên bố quá mức về lợi ích. Quảng cáo quá khẳng định về khả năng tăng chiều cao, phát triển trí não siêu việt hay tăng cường sức đề kháng mà không được cơ quan có thẩm quyền xác nhận.

Thứ hai, so sánh công dụng với sữa mẹ hoặc sản phẩm cùng loại.

Thứ ba, không có bằng chứng khoa học cụ thể. Quảng cáo không đưa ra bất kỳ bằng chứng khoa học nào để chứng minh những tuyên bố của mình, trích dẫn các nghiên cứu không đáng tin cậy và không đúng đối tượng. Ví dụ nghiên cứu sản phẩm dùng cho trẻ tuổi vị thành niên nhưng nội dung quảng cáo lại là sản phẩm cho trẻ dưới 12 tháng tuổi.

Theo Luật Quảng cáo của Việt Nam, sản phẩm, hàng hoá ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ con người được coi là sản phẩm, hàng hoá đặc biệt. Do đó, quảng cáo đã được cơ quan quản lý nhà nước xác nhận thì phải có giấy chứng nhận tiêu chuẩn, giấy chứng nhận chất lượng sản phẩm của Bộ Y tế và giấy phép lưu hành.

Theo Nghị định 15/2018/NĐ-CP, nếu tổ chức có sản phẩm muốn quảng cáo về công dụng của sản phẩm thì trước đó phải đăng ký nội dung quảng cáo với cơ quan cấp Giấy tiếp nhận bản đăng ký công bố sản phẩm theo quy định hiện hành và được cơ quan có thẩm quyền công nhận. 

Để phụ huynh phân biệt giữa quảng cáo quá đà và thông tin khoa học thì trước tiên, phụ huynh cần đọc kỹ nhãn mác sản phẩm. Nội dung ghi nhãn của sản phẩm phải luôn có đầy đủ thông tin như thành phần, hướng dẫn sử dụng, ngày sản xuất, hạn sử dụng, nơi sản xuất, thông tin cảnh báo,.. Đặc biệt là số đăng ký công bố để chứng minh rằng sản phẩm này đã được kiểm tra và đánh giá theo đúng các quy định an toàn thực phẩm, đây không chỉ là một yêu cầu pháp lý mà còn giúp người tiêu dùng định danh và kiểm tra tính hợp pháp của sản phẩm.

Đặc biệt, phụ huynh phải kiểm tra nguồn gốc sản phẩm và chọn mua sản phẩm của các thương hiệu uy tín, có nguồn gốc rõ ràng và được nhiều người tin dùng như Vinamilk, Nutifood, Nestlé, Mead Johnson, TH True Milk,... bởi các thương hiệu sữa uy tín thường có thông tin in rõ ràng và có hệ thống phân phối rộng khắp. ​

Ngoài ra, với một cộng đồng người tiêu dùng đông đảo, nhà sản xuất luôn đặt sự hài lòng của khách hàng lên hàng đầu. Chính vì vậy, chất lượng sản phẩm luôn được đảm bảo và niềm tin của khách hàng được xây dựng qua nhiều năm.

Bên cạnh đó, tôi cũng kiến nghị rằng các cơ quan quản lý trong thời gian tới cần phải đẩy mạnh việc thanh tra, hậu kiểm nội dung quảng cáo, đặc biệt là quảng cáo trên nền tảng mạng xã hội bởi nó thường xuất hiện và tiếp cận  tới nhiều người. Trường hợp phát hiện quảng cáo vi phạm quy định, các cơ quan chức năng cần xử lý kịp thời để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, tránh gây thiệt hại cho xã hội.

Trân trọng cảm ơn bà về những chia sẻ hữu ích cho các gia đình!