Đầu tư cho trẻ em gái – Vì hạnh phúc tương lai

Chương trình tập trung trao đổi các giải pháp nâng cao nhận thức, thúc đẩy bình đẳng giới và giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh (MCBGTKS), nhằm tạo cơ hội phát triển toàn diện cho trẻ em gái.

Tham dự tọa đàm có ông Đặng Hoa Nam - nguyên Cục trưởng Cục Trẻ em, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Quyền Trẻ em Việt Nam; Thạc sĩ, bác sĩ Phạm Hồng Quân - Trưởng phòng Cơ cấu và Chất lượng dân số, Cục Dân số – Bộ Y tế; Tiến sĩ, bác sĩ Phan Huyền Thương - Phó Giám đốc Trung tâm Can thiệp bào thai – Bệnh viện Phụ sản Hà Nội.

Đánh giá về thực trạng MCBGTKS, ông Phạm Hồng Quân - Trưởng phòng Cơ cấu và Chất lượng dân số, Cục Dân số – Bộ Y tế cho biết, theo quy ước quốc tế, tỷ số giới tính khi sinh ở mức cân bằng tự nhiên dao động từ 104 đến 106 bé trai/100 bé gái. Tuy nhiên, tại Việt Nam, năm 2006, tỷ số giới tính khi sinh đã ở mức 109,8 bé trai/100 bé gái, cao hơn đáng kể so với ngưỡng tự nhiên. Đến năm 2024, tỷ số vẫn ở mức 111,4 bé trai/100 bé gái, điều này cho thấy tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn còn nghiêm trọng ở nước ta.

Theo ông Quân, hiện nay, Việt Nam được chia thành ba nhóm vùng theo mức độ mất cân bằng: Vùng xanh – cân bằng tự nhiên, Vùng vàng – mức cao, cần cảnh báo, Vùng đỏ – mức rất cao, đáng báo động. Thống kê mới nhất cho thấy, trong 63 tỉnh, thành phố, có 21 địa phương thuộc vùng đỏ, 18 địa phương ở mức vàng, và chỉ 24 địa phương duy trì được vùng xanh. Ở những tỉnh thuộc vùng đỏ, tỷ số giới tính khi sinh có thể lên tới trên 112 bé trai/100 bé gái.

“Đây không chỉ là thách thức đối với công tác dân số, mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến cấu trúc nhân khẩu học, hạnh phúc gia đình và sự phát triển bền vững của xã hội trong tương lai”, ông Quân nhấn mạnh.

Từ góc nhìn thực tiễn tại cơ sở y tế, bác sĩ Phan Huyền Thương - Phó Giám đốc Trung tâm Can thiệp bào thai, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội – một trong những bệnh viện có số ca sinh lớn nhất miền Bắc, với hơn 40.000 ca sinh mỗi năm – cho biết: trong thống kê mới nhất của tháng 9/2025, tỷ lệ bé trai chiếm khoảng 60%, trong khi bé gái chiếm 40%. Con số này cho thấy xu hướng sinh nhiều bé trai vẫn đang tiếp diễn và có xu hướng tăng nhẹ tại thực tế bệnh viện.

Theo BS. Thương, việc thiếu hụt trẻ em gái không chỉ biến các em trở thành “hàng hiếm”, tạo áp lực tâm lý và xã hội, mà còn gián tiếp gây ra mất cân bằng giới tính ở các thế hệ tiếp theo. Hậu quả của tình trạng này ảnh hưởng sâu rộng: làm giảm chất lượng cuộc sống, hạn chế cơ hội hôn nhân, và cản trở sự phát triển văn hóa, kinh tế và xã hội, đặc biệt đối với các nhóm dân tộc thiểu số.

Ông Đặng Hoa Nam, Nguyên Cục trưởng Cục Trẻ em, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Quyền Trẻ em Việt Nam nhận định, thiếu cân bằng giới tính và sự chăm sóc không đồng đều trong gia đình sẽ gây ra những tác động lâu dài và sâu rộng, ảnh hưởng từ chất lượng nhân lực, đời sống xã hội đến các vấn đề nhân khẩu học. Do đó, cần tiếp cận vấn đề dựa trên quyền con người và quyền trẻ em, đồng thời nhấn mạnh sự bình đẳng trong chăm sóc và giáo dục trẻ em.

Giải pháp nào với tình trạng mất cân bằng giới tính?

Theo ông Phạm Hồng Quân, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh ở Việt Nam bắt nguồn từ 3 nguyên nhân chính.

Thứ nhất là tư tưởng trọng nam khinh nữ, ảnh hưởng sâu sắc từ văn hóa Nho giáo, khiến nhiều gia đình ưu tiên sinh con trai.

Thứ hai là chính sách sinh “mỗi gia đình sinh từ 1-2 con được thực hiện trong nhiều năm qua dẫn đến tâm lý “phải có con trai ngay từ lần sinh đầu tiên”, làm gia tăng xu hướng lựa chọn giới tính.

Thứ ba là sự phát triển của khoa học kỹ thuật, cho phép chẩn đoán giới tính thai nhi từ sớm nhưng lại bị một số gia đình lợi dụng để can thiệp theo mong muốn cá nhân.

Để hướng tới kết quả giảm tỷ số giới, ông Quân nhấn mạnh, cần truyền thông, vận động nâng cao nhận thức, nhằm giải quyết nguyên nhân gốc rễ của tư tưởng trọng nam khinh nữ. Bên cạnh đó triển khai các chính sách khuyến khích và an sinh xã hội, như ưu đãi tài chính cho gia đình có con gái học giỏi, tạo môi trường công bằng hơn về giới và khuyến khích đầu tư cho trẻ em gái. Nhờ đó, các gia đình yên tâm hơn về an sinh, góp phần ổn định xã hội và giảm bớt áp lực lựa chọn giới tính khi sinh.

BS. Phan Thị Huyền Thương cho rằng, cần thắt chặt việc công bố giới tính thai nhi, không chỉ tại các bệnh viện mà cả các cơ sở y tế khác. Những trường hợp công bố giới tính không đủ cơ sở y tế sẽ phải được xử lý nghiêm, có chế tài để ngăn chặn tình trạng lạm dụng. Song song với đó, việc tuyên truyền, vận động nhận thức cho các gia đình là rất quan trọng để từng bước điều chỉnh tỷ lệ sinh giữa trẻ trai và trẻ gái, hướng tới cân bằng giới tính trong xã hội.

Cuối cùng, ông Đặng Hoa Nam gợi ý, Việt Nam nên học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia đi trước, như Hàn Quốc hay Trung Quốc, nơi từng gặp vấn đề mất cân bằng giới tính nghiêm trọng nhưng đã triển khai các giải pháp hiệu quả.

Tọa đàm đã mang đến những góc nhìn sâu sắc, những thông tin hữu ích và những cảm xúc đầy ý nghĩa. Qua chương trình, chúng ta cùng thống nhất lan tỏa 5 thông điệp quan trọng:

• Không lựa chọn giới tính khi sinh dưới bất kỳ hình thức nào.
• Không sinh con ở tuổi chưa thành niên.
• Mọi trẻ em gái đều xứng đáng được bảo vệ, tôn trọng và yêu thương.
• Tạo cơ hội để trẻ em gái được giáo dục, bảo vệ và phát triển toàn diện.
• Gia đình và xã hội cùng chung tay để mọi trẻ em gái có cơ hội phát triển và thực hiện ước mơ của mình.

Mỗi hành động nhỏ hôm nay sẽ góp phần xây dựng một tương lai tươi sáng, nơi mọi trẻ em gái được sinh ra, lớn lên và tỏa sáng bằng chính giá trị của mình.