Vẽ đường cho hươu chạy đúng: Chìa khóa bảo vệ trẻ vị thành niên

Nữ sinh lớp 7 sinh con trong nhà, cha mẹ bàng hoàng mới biết con mang thai

Đầu năm 2025, dư luận tại tỉnh Đồng Nai xôn xao trước một vụ việc đau lòng: một bé gái học lớp 7 đã mang thai và sinh con mà gia đình hoàn toàn không hay biết.

Theo lời kể của nạn nhân, em đã làm quen với một thanh niên có biệt danh "chat với người lạ" qua mạng xã hội. Chỉ sau thời gian ngắn trò chuyện trực tuyến, người này đã rủ bé đi ăn và dụ dỗ vào nhà nghỉ. Cô bé cho biết đã bị xâm hại tình dục chỉ một lần duy nhất, nhưng điều đó đã dẫn đến việc mang thai ngoài ý muốn. 

Chia sẻ về một câu chuyện buồn trong phòng khám sản phụ khoa khiến bản thân vô cùng trăn trở, BSCKII Trần Bảo Châu, Phó trưởng khoa sinh đẻ kế hoạch hoá gia đình, Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội cho biết, gần đây khoa của bà có tiếp nhận một bé gái 13 tuổi được bố mẹ đưa đến để đình chỉ thai nghén. Khi trò chuyện và lắng nghe tâm sự của em nhỏ, bà vô cùng bất ngờ khi biết em có quan hệ tình dục với chính anh trai ruột 15 tuổi của mình. 

Những trường hợp mang thai ở tuổi vị thành niên như trên không hiếm gặp.

Mỗi năm, Việt Nam ghi nhận khoảng 3.000 ca phá thai ở tuổi vị thành niên tại các cơ sở y tế công lập, song con số thực tế được cho là còn cao hơn nhiều do không thể thống kê hết từ các cơ sở tư nhân. Đáng lo ngại hơn, Tổng cục Dân số cũng chỉ ra rằng, dù tỷ lệ phá thai chung giảm, tỷ lệ phá thai ở thanh thiếu niên lại tăng, chiếm hơn 20% tổng số ca phá thai trên cả nước. Những con số này là lời cảnh báo về sự cần thiết của việc giáo dục giới tính và sức khỏe sinh sản toàn diện cho giới trẻ.

Trao đổi với PV Tạp chí Trẻ em Việt Nam, TS. Phan Thị Huyền Thương – Phó Giám đốc Trung tâm Can thiệp Bào thai, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội cho biết, trong những năm gần đây, bệnh viện vẫn tiếp nhận nhiều trường hợp mang thai ngoài ý muốn ở tuổi vị thành niên, với mức độ đáng lo ngại.

Dù công tác giáo dục và truyền thông đã có nhiều tiến bộ, song vẫn ghi nhận không ít trẻ dưới 18 tuổi tìm đến dịch vụ y tế để chấm dứt thai nghén. Số ca này có biến động qua từng năm nhưng nhìn chung chưa có xu hướng giảm bền vững, thậm chí ở một số địa phương còn gia tăng do trẻ tiếp cận internet quá sớm nhưng thiếu định hướng đúng đắn.

Cần vẽ đường cho hươu chạy đúng

Việc làm mẹ ở tuổi vị thành niên là một bi kịch kép, tước đi cả tương lai lẫn sức khỏe của các em. Không chỉ mất đi cơ hội học tập và phát triển, các em còn đối mặt với hàng loạt rủi ro y tế nghiêm trọng: tăng nguy cơ sảy thai, sinh non, suy dinh dưỡng, trầm cảm sau sinh, và dị tật thai nhi. 

Đáng sợ hơn, nỗi sợ hãi và bế tắc thường đẩy các em tìm đến các cơ sở phá thai chui, không an toàn, kéo theo nguy cơ viêm nhiễm, xuất huyết, và thậm chí là tai biến sản khoa đe dọa tính mạng. Đó chính là những hệ lụy đau lòng của vòng luẩn quẩn "trẻ em sinh ra trẻ em".

Giáo dục giới tính đã trở thành chiếc phao cứu sinh không thể thiếu. Quan niệm cũ "vẽ đường cho hươu chạy" cần được thay thế bằng tư duy mới: đó là dựng hàng rào bảo vệ và chỉ dẫn để trẻ biết cách tự bảo vệ mình. Việc trang bị kiến thức về sức khỏe sinh sản và tình dục là trách nhiệm chung của cả gia đình và nhà trường.

Ông Phạm Đình Nghinh, Phó chủ tịch Hội Bảo vệ quyền trẻ em TP. HCM khẳng định giáo dục giới tính giữ vai trò then chốt và là chìa khóa giúp trẻ tự bảo vệ bản thân. Theo ông Nghinh, để đạt hiệu quả, chương trình này phải được triển khai một cách đầy đủ và bài bản ở cả hai môi trường: gia đình và nhà trường.

Tại trường học, chương trình giáo dục giới tính phải vượt ra ngoài kiến thức sinh học đơn thuần, bao gồm các nội dung về quyền và trách nhiệm trong quan hệ tình dục, cách phòng tránh thai, phòng ngừa xâm hại tình dục, bản sắc giới và kỹ năng xây dựng mối quan hệ lành mạnh.

Trong gia đình, cha mẹ cũng cần đóng vai trò chủ động, là người đầu tiên và gần gũi nhất hướng dẫn con cái về các vấn đề giới tính và sức khỏe sinh sản. Hiện nay do nhiều phụ huynh còn e ngại hoặc thiếu kiến thức nên cần có các chương trình hỗ trợ, tập huấn để giúp họ tự tin hơn khi trò chuyện với con.

Chỉ khi nhà trường và gia đình cùng đồng hành trong việc giáo dục giới tính, trẻ em mới có được nền tảng vững chắc để tự bảo vệ mình trước những nguy cơ như mang thai ngoài ý muốn hay bị xâm hại tình dục.

Đồng ý kiến, TS. Phan Thị Huyền Thương – Phó Giám đốc Trung tâm Can thiệp Bào thai, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội nhấn mạnh, giáo dục giới tính toàn diện ngay từ sớm là yếu tố vô cùng quan trọng. Khi được trang bị kiến thức đúng đắn, trẻ không chỉ biết cách tự bảo vệ bản thân mà còn học được cách tôn trọng người khác, hiểu rõ giá trị cá nhân và đưa ra những quyết định an toàn hơn. Nội dung giáo dục giới tính không đơn thuần nói về tình dục, mà còn bao gồm tình bạn, tình yêu, trách nhiệm, sự đồng thuận và những kỹ năng sống cần thiết.

Trong đó, gia đình đóng vai trò nền tảng, cha mẹ cần cởi mở, chủ động trò chuyện và lắng nghe để con cái có chỗ dựa tin cậy. Nhà trường cũng cần tích hợp giáo dục giới tính vào chương trình học chính khóa, đồng thời tổ chức thêm các hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ kỹ năng sống để tạo không gian trao đổi cởi mở cho học sinh. Song song với đó, ngành y tế cần cung cấp những dịch vụ thân thiện dành cho vị thành niên, có tư vấn về tâm lý và sức khỏe sinh sản, giúp các em an tâm tìm đến khi cần hỗ trợ.