Học “Văn – Sử – Địa” thì làm được gì?

Năm nay, tôi bước vào lớp 12 - đang nỗ lực để hoàn thành đam mê của mình thì đọc được một tin khiến lòng nặng trĩu: Nhiều trường đại học đồng loạt cắt giảm chỉ tiêu khối C00 – khối thi truyền thống của những học sinh yêu Văn, Sử, Địa. Có những ngành thậm chí loại bỏ hẳn khối này, thay vào đó là sự ưu tiên gần như tuyệt đối dành cho các khối thi nghiêng về Toán – Lý – Hóa.

Và thế là, đâu đó lại vang lên một nụ cười khẩy quen thuộc: “Đấy, học Văn, Sử, Địa thì làm được gì chứ?”.

Ban đầu, tôi là một học sinh thiên về khối A (Toán – Lý – Hóa), nhưng rồi một ngày nào đó bỗng trở nên yêu thích hơn và quyết định theo đuổi khối C00 (Văn – Sử - Địa). Tôi vẫn còn nhớ như in cái cảm giác chát đắng khi lần đầu nghe một người bạn cùng lớp cấp 2 buông thõng một câu: “Học khối C thì sau này làm gì ra tiền?”.

Tôi không biết phải trả lời thế nào, trong đầu lặp đi lặp lại một câu hỏi nhức nhối: Từ bao giờ giá trị của một con người lại bị rút gọn trong số tiền họ kiếm được, trong cái mác ngành “hot” mà họ theo đuổi?

Người ta có thể quên tên tác giả một bài văn khiến lòng người rung động, nhưng lại nhớ rành rọt những công thức, chỉ số, hay thành tích kỹ thuật? Một chiến công lịch sử có thể bị xem nhẹ hơn một sản phẩm công nghệ mới ra mắt? Và trong khi xã hội tung hô bác sĩ, kỹ sư, lập trình viên như những “người hùng của thời đại số”, rất ít tự hỏi: Ai sẽ lưu giữ ký ức, kể chuyện văn hóa - lịch sử, nhắc nhở nhân loại hãy mang đến niềm vui, hạnh phúc cho nhau và đừng lặp lại sai lầm?

Chúng tôi không làm ra máy móc – chúng tôi giữ gìn ký ức. Khoa học có thể xây một tòa cao ốc, nhưng nếu không có văn chương, lịch sử và địa lý, tòa cao ốc ấy mãi chỉ là một khối bê tông lạnh lẽo, vô hồn. Chính những con chữ, những trang sử, những kiến thức về đất đai, môi trường và con người mới khiến công trình ấy trở thành một phần của thành phố, một dấu ấn của thời đại, một mạch nối với văn hóa.

Nếu không có ký ức, chúng ta khác gì những cỗ máy? Nếu không có cảm xúc, tri thức thì rồi chúng ta sẽ còn lại gì?

Tôi biết, lựa chọn khối C00 là chấp nhận một con đường gập ghềnh. Tôi đã từng bị hỏi: “Cậu có hối hận vì chọn con đường khó khăn này không?”.

Câu hỏi ấy từng khiến tôi chững lại. Nhưng giờ đây, tôi có thể trả lời dứt khoát: “Không! Tôi không hối hận. Bởi chính con đường ấy đã dạy tôi hiểu thế nào là vinh quang thật sự – thứ vinh quang không đo được bằng tiền, mà bằng chiều sâu của tâm hồn”.

Tôi phải công nhận: Đây không phải con đường trải hoa hồng, thậm chí là vô cùng gian khó. Đôi lúc, bạn có thể nghe thấy những lời châm biếm: Học Văn thì mơ mộng; Học Sử thì lạc hậu; Học Địa thì không thực tế.

Bạn sẽ thấy nhiều người học khối A, B ngẩng cao đầu vì cơ hội việc làm rộng mở, trong khi mình vẫn loay hoay với câu hỏi “Sau này sẽ làm gì?”. Nhưng nếu chỉ vì thế mà từ bỏ khát vọng, thì có khác gì tự chối bỏ chính mình?

Chúng tôi chọn khối C00 không phải vì dễ dàng mà bởi được sống đúng với cảm xúc của mình. Tôi được khóc khi đọc một trang nhật ký của người lính ngã xuống ở tuổi mười tám. Tôi run rẩy khi nghe lại bản hùng ca cha ông giữ nước. Tôi say sưa hình dung những dòng sông, những thửa ruộng, những miền đất đã nuôi dưỡng dân tộc qua bao thế hệ. Và, tôi nghẹn ngào khi gia đình tìm lại được cuốn nhật ký của em trai bà tôi – người đã hy sinh ở Quảng Trị năm nào…

Những cảm xúc ấy, chẳng một công thức nào lý giải được, nhưng lại khiến tôi thấy mình đang sống một cuộc đời thật ý nghĩa khi luôn trân trọng lưu giữ những ký ức hào hùng, luôn trân trọng và biết ơn các thế hệ cha ông đã hy sinh vì nền độc lập – tự do của dân tộc.

Năm nay, cả nước long trọng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 – một dấu mốc thiêng liêng nhắc nhở mỗi người Việt Nam về ý chí kiên cường, tinh thần đoàn kết và khát vọng độc lập đã hun đúc nên hình hài của một đất nước tự do. Tám mươi năm đã trôi qua kể từ mùa thu lịch sử năm 1945, nhưng âm vang hào sảng của những ngày nhân dân vùng lên giành chính quyền, của Bản Tuyên ngôn Độc lập vang vọng tại Quảng trường Ba Đình lịch sử vẫn còn vẹn nguyên trong trái tim hàng triệu người con đất Việt.

Giữa nhịp sống hiện đại, giữa những đổi thay không ngừng của đất nước hôm nay, tôi càng thấm thía hơn giá trị của nền độc lập mà cha ông đã đánh đổi bằng máu xương và hình ảnh hàng chục triệu người từ khắp mọi miền Tổ quốc đổ về Thủ đô để chào đón sự kiện lịch sử ý nghĩa không chỉ là dịp để chúng ta tri ân quá khứ, mà còn là lời nhắc nhở thế hệ hôm nay phải tiếp nối truyền thống, dựng xây và bảo vệ vững chắc Tổ quốc thân yêu – nơi khởi nguồn của niềm tự hào dân tộc bất diệt.

Tôi không phủ nhận giá trị của khoa học tự nhiên. Thế giới cần bác sĩ để chữa lành, kỹ sư để xây dựng, lập trình viên để kết nối. Nhưng thế giới cũng cần người kể chuyện để lưu giữ linh hồn nhân loại, cần nhà sử học để nhắc chúng ta đừng quên máu xương đã đổ, cần triết gia để soi rọi câu hỏi lớn nhất: “Chúng ta sống để làm gì?”. Thế giới cần cả những người biết mộng mơ – để con người không biến thành những chiếc bóng lạnh lùng, chạy theo hiệu suất, mà quên mất sự rung động của trái tim.

Đôi lúc, tôi tự hỏi mình: Ai sẽ viết nên lịch sử của thời đại chúng ta? Ai sẽ giữ lại ký ức cho thế hệ mai sau? Ai sẽ lên tiếng cho những điều vô hình nhưng thiêng liêng – như lòng yêu nước, tình yêu thương, hay một ước mơ?

Với tôi, giá trị thật sự chưa bao giờ ở tấm bằng danh giá hay mức lương nhiều con số, mà ở chỗ: Ta sống một cuộc đời có ý nghĩa, giữ được ký ức và truyền đi cảm xúc yêu thương – vị tha đến với nhiều người.

Vinh quang và sự vĩ đại không nằm ở bảng xếp hạng đại học, cũng chẳng xuất hiện trên sàn chứng khoán. Nó lặng lẽ, nhưng bền bỉ – như mạch ngầm dưới lòng đất, như câu chuyện của một dân tộc không bao giờ quên mình đến từ đâu.

Và đến cuối cùng, chúng tôi có thể không giàu hơn, không quyền lực hơn, nhưng chắc chắn sẽ luôn hạnh phúc, vì được sống trọn vẹn với cảm xúc, với ký ức và tình yêu tổ quốc mình.