Luật Dân số: “Cơ hội vàng” để thúc đẩy tỷ lệ sinh và khắc phục mất cân bằng giới tính khi sinh

Theo dự báo, trong vòng chưa đầy 20 năm tới, nhóm người từ 65 tuổi trở lên có thể chiếm hơn 20% dân số tại Việt Nam. Nguyên nhân chủ yếu là do tuổi thọ tăng nhanh trong khi tỷ lệ sinh giảm sâu. Nếu xu hướng này tiếp tục, đến năm 2500, dân số nước ta có thể chỉ còn khoảng 3,6 triệu người – con số khiến nhiều chuyên gia phải cảnh báo về nguy cơ thiếu hụt lao động và suy giảm sức sản xuất quốc gia.

Tại phiên thảo luận tổ ngày 23/10, đại biểu Phạm Văn Thịnh (Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Ninh) cho rằng việc ban hành Luật Dân số là yêu cầu cấp bách, đồng thời đề xuất mở rộng quy định về mang thai hộ trong Điều 12 của dự thảo luật, coi đây là một giải pháp linh hoạt để hỗ trợ các cặp vợ chồng vô sinh, hiếm muộn, góp phần nâng tỷ lệ sinh.

Theo đại biểu, việc xây dựng Luật Dân số là cơ hội quan trọng việc mở rộng các quy định về mang thai hộ trong Điều 12 của dự thảo luật là giải pháp đột phá và hiệu quả để thúc đẩy tỷ lệ sinh, đồng thời kiến nghị Chính phủ ban hành nghị định điều chỉnh vấn đề này một cách linh hoạt.

Đại biểu Phạm Văn Thịnh, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Ninh

Cùng quan điểm, đại biểu Nguyễn Văn Thi (đoàn Bắc Ninh) đề nghị bổ sung quy định nghiêm cấm hành vi xúi giục phá thai vì lý do giới tính và siết chặt quản lý công nghệ xác định giới tính thai nhi, nhằm khắc phục tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn còn phổ biến ở nhiều địa phương.

Cảnh báo về tình trạng xác định giới tính thai nhi sớm, đại biểu đề nghị pháp luật có các chế tài mạnh hơn, trong đó xem xét quy định cấm việc sử dụng công nghệ cao để lựa chọn giới tính nhằm kiểm soát chặt chẽ vấn đề mất cân bằng giới tính khi sinh. 

Đại biểu Trần Văn Lâm (đoàn Bắc Ninh) nhấn mạnh, chính sách dân số không chỉ dừng ở mức sinh, mà còn phải hướng tới nâng cao chất lượng dân số ngay từ giai đoạn đầu đời. Ông đề nghị bổ sung chính sách hỗ trợ nuôi con từ 6 tháng đến 3 tuổi – giai đoạn trẻ cần được chăm sóc và phát triển toàn diện nhất nhưng hiện vẫn là “khoảng trống” trong hệ thống chính sách hiện hành.

Trong khi đó, đại biểu Trần Thị Vân, Phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Ninh, cho rằng Luật Dân số cần mở rộng phạm vi điều chỉnh từ “kế hoạch hóa gia đình” sang cách tiếp cận toàn diện hơn về quy mô, cơ cấu, chất lượng và già hóa dân số. Đại biểu nhấn mạnh, việc trao quyền quyết định số con cho các cặp vợ chồng là bước tiến nhân văn, phù hợp với xu thế quốc tế và thực tiễn Việt Nam hiện nay. Bà cũng đề xuất ba nhóm chính sách khuyến sinh trọng tâm: giảm chi phí nuôi con, phát triển hệ thống giữ trẻ cho trẻ dưới 2 tuổi và thúc đẩy vai trò chia sẻ của nam giới trong chăm sóc con cái.

Tiếp thu ý kiến đại biểu, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan khẳng định việc xây dựng Luật Dân số theo hướng tiếp cận mới là “Dân số và Phát triển”, thay vì “Dân số và Kế hoạch hóa gia đình” như trước đây. Bộ trưởng cho biết, dự thảo luật đã rà soát hơn 60 luật có liên quan để đảm bảo tính thống nhất, đồng thời tập trung vào các vấn đề cấp thiết nhất như: mất cân bằng giới tính, mức sinh thay thế, cơ cấu và chất lượng dân số, cũng như tình trạng già hóa nhanh.

Về chính sách khuyến khích sinh, Bộ Y tế mong muốn có các hình thức hỗ trợ tài chính cụ thể, như ưu tiên nhà ở, hỗ trợ phụ nữ nuôi con nhỏ, tuy nhiên do hạn chế về ngân sách, luật sẽ giao Chính phủ và địa phương quy định chi tiếtđể đảm bảo tính khả thi.

Luật Dân số, khi được ban hành và triển khai hiệu quả, không chỉ là công cụ pháp lý điều chỉnh các vấn đề nhân khẩu học, mà còn là bước đi chiến lược để Việt Nam duy trì nguồn nhân lực, bảo đảm an sinh xã hội và phát triển bền vững trong dài hạn.