Viện Dinh dưỡng: Bổ sung vitamin A rất cần thiết đối với sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ

Nhân Ngày Vi chất dinh dưỡng (1-2/6/2025), ngày 29/05, Viện Dinh dưỡng - Bộ Y tế tổ chức Hội nghị cung cấp thông tin, khởi động chiến dịch bổ sung vitamin A đợt 1 trên toàn quốc. Đây là hoạt động mang ý nghĩa thiết thực trong bối cảnh tình trạng thiếu vi chất, đặc biệt là vitamin A, sắt và kẽm, vẫn là gánh nặng dinh dưỡng tại nhiều địa phương.

Thiếu vitamin A hiện nay là nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa có thể phòng ngừa được ở trẻ em. Trong số các vi chất dinh dưỡng thiết yếu, vitamin A đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường sức khỏe và phát triển toàn diện của trẻ. Nếu thiếu vitamin A, có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng. Theo Tổ chức Y tế thế giới, thiếu vitamin A có thể gây ra quáng gà và bệnh khô mắt trên khoảng 250.000 - 500.000 trẻ em mỗi năm, và tăng nguy cơ tử vong do nhiễm trùng khi mắc sởi hoặc tiêu chảy. 

Phát biểu tại Hội nghị, TS. BS. Nguyễn Hồng Trường, Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng nhấn mạnh, “Việc bổ sung vitamin A là rất cần thiết đối với sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ, đặc biệt là với trẻ em từ 6 tháng đến dưới 60 tháng tuổi có nguy cơ cao thiếu vitamin A. Chương trình bổ sung vitamin A miễn phí cho trẻ em đã được triển khai định kỳ hai lần một năm từ năm 1996 trên phạm vi toàn quốc với tỷ lệ trẻ được uống vitamin A thường xuyên được duy trì trên 98%.

Hiện nay, đối tượng được bổ sung vitamin A miễn phí theo chương trình đã được mở rộng cho các đối tượng có nguy cơ cao thiếu vitamin A như người mắc bệnh sởi (bao gồm cả trẻ em và người lớn), suy dinh dưỡng cấp tính nặng, viêm đường hô hấp cấp tính, tiêu chảy kéo dài theo phác đồ của Bộ Y tế".

Theo TS. Nguyễn Hồng Trường, tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng không tồn tại riêng lẻ. Ngoài tình trạng thiếu vitamin A chúng ta cũng cần quan tâm đến tình trạng thiếu sắt, thiếu kẽm đang là các vấn đề có ý nghĩa sức khoẻ cộng đồng tại Việt Nam. Để phòng ngừa thiếu vi chất dinh dưỡng cần đồng thời tiến hành nhiều giải pháp bao gồm đa dạng hoá chế độ ăn, tăng cường vi chất dinh dưỡng vào thực phẩm, bổ sung vi chất dinh dưỡng.

Trên thế giới, có tới 56% (tương đương 372 triệu) trẻ em từ 6 đến 59 tháng tuổi bị thiếu ít nhất một trong ba vi chất dinh dưỡng quan trọng sắt/kẽm/vitamin A và 69% (tương đương với 1,2 tỷ) phụ nữ không mang thai trong độ tuổi sinh sản bị thiếu ít nhất một trong ba vi chất dinh dưỡng quan trọng sắt/kẽm/folate.

Theo BS. Nguyễn Thị Lan Phương - Khoa Vi chất dinh dưỡng, tại Việt Nam, vẫn còn tồn tại ba gánh nặng kép về dinh dưỡng bao gồm suy dinh dưỡng, thừa cân béo phì và thiếu vi chất dinh dưỡng. Theo số liệu giám sát năm 2024 của Viện Dinh dưỡng, mặc dù tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ em dưới 5 tuổi là 18,1% (được xếp mức trung bình có ý nghĩa sức khỏe cộng đồng theo phân loại của Tổ chức Y tế thế giới), tuy nhiên tình trạng suy dinh dưỡng thấp còi còn chênh lệch giữa các vùng miền, trong đó còn rất cao ở vùng Trung du và miền núi phía Bắc với tỷ lệ là 23,8% và Tây Nguyên là 27,3%. Tỷ lệ suy dinh dưỡng nhẹ cân ở trẻ dưới 5 tuổi là 10,4% (số liệu năm 2024).

Kết quả tổng điều tra dinh dưỡng quốc gia 2019 - 2020 (Viện Dinh dưỡng) cho thấy, tỷ lệ thiếu vitamin A tiền lâm sàng ở trẻ em từ 6 - 59 tháng tuổi vẫn còn tồn tại với tỷ lệ là 8,9% và 16,7% bà mẹ có hàm lượng vitamin A trong sữa mẹ thấp.

Đồng thời, tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng đặc biệt là thiếu kẽm còn ở mức rất nặng, với tỷ lệ kẽm huyết thanh thấp ở phụ nữ tuổi sinh đẻ là 44,3%, phụ nữ có thai là 63,0%, trẻ từ 6 - 59 tháng tuổi là 53,3%. Thiếu máu dinh dưỡng còn là một vấn đề sức khoẻ có ý nghĩa cộng đồng, cao nhất ở phụ nữ có thai với tỷ lệ 25,4%; với trẻ từ 6 - 59 tháng tuổi là 18,1% và phụ nữ lứa tuổi sinh đẻ là 16,2%.

Việt Nam đã tiến hành nhiều hoạt động can thiệp phòng chống suy dinh dưỡng, thiếu vi chất dinh dưỡng cho bà mẹ mang thai và cho con bú, trẻ em 0-16 tuổi. Chiến dịch bổ sung vitamin A trên toàn quốc là một giải pháp hữu hiệu đã chứng minh được hiệu quả trong thời gian dài. Ngoài ra, các chương trình bổ sung vi chất dinh dưỡng trong các chương trình mục tiêu quốc gia đã được triển khai được coi là một trong những giải pháp hiệu quả phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng, đặc biệt tại những khu vực khó khăn.

Để phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng, mỗi người, mỗi gia đình hãy thực hiện:

• Bữa ăn hằng ngày cần đa dạng, phối hợp nhiều loại thực phẩm; ưu tiên lựa chọn, sử dụng thực phẩm giàu vi chất dinh dưỡng; thực phẩm được tăng cường vi chất dinh dưỡng.
• Cho trẻ bú sớm trong vòng 1 giờ đầu sau sinh. Nuôi trẻ bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu; cho trẻ bú mẹ đến 24 tháng tuổi hoặc lâu hơn cùng chế độ ăn bổ sung hợp lý.
• Sử dụng các thực phẩm giàu vi chất dinh dưỡng sẵn có ở địa phương cho bữa ăn hằng ngày của trẻ; thêm mỡ hoặc dầu ăn để tăng cường hấp thu tốt các vitamin tan trong chất béo như vitamin A, vitamin D, vitamin E, vitamin K.
• Cho trẻ trong độ tuổi uống vitamin A liều cao một năm 2 lần theo hướng dẫn của trạm y tế xã, phường.
• Trẻ trên 2 tuổi cần được uống thuốc tẩy giun định kỳ một năm 2 lần.
• Thực hiện vệ sinh ăn uống, vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường để phòng chống nhiễm giun, sán.
• Phụ nữ tuổi sinh đẻ và phụ nữ có thai cần uống viên sắt, axit folic hoặc viên đa vi chất theo hướng dẫn.
• Tiếp xúc ánh nắng hằng ngày, đúng cách để dự phòng thiếu vitamin D.
• Đảm bảo an toàn thực phẩm góp phần phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng.

Hãy cho trẻ trong độ tuổi đi uống vitamin A liều cao mỗi năm 2 lần, theo hướng dẫn của trạm y tế xã, phường.