5 điều tuổi teen cần biết để phòng tránh mang thai ngoài ý muốn

Mang thai ngoài ý muốn ở tuổi vị thành niên kéo theo rất nhiều hệ lụy nghiêm trọng. Trong vấn đề tình dục, có vô số tình huống tưởng chừng “không thể xảy ra” nhưng lại dẫn đến mang thai, một phần do trẻ tiếp nhận thông tin sai lệch hoặc bị người khác cố tình đánh lừa. Vì vậy, việc trang bị kiến thức đúng đắn là điều vô cùng cần thiết để giảm thiểu nguy cơ mang thai sớm. 

Khi được trang bị những thông tin cơ bản và chính xác về sức khỏe sinh sản, giới tính và tình dục an toàn để chủ động phòng tránh mang thai ngoài ý muốn. Việc hiểu đúng ngay từ sớm sẽ giúp các em tự bảo vệ mình và đưa ra những lựa chọn an toàn, phù hợp cho tương lai.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng mang thai và sinh con ở lứa tuổi này, bao gồm việc quan hệ tình dục trước hôn nhân, thiếu hụt thông tin về sức khỏe sinh sản – tình dục, các dịch vụ hỗ trợ còn hạn chế, cùng với đó là tình trạng xâm hại tình dục trẻ em vẫn âm thầm xảy ra ở nhiều nơi.

Hệ lụy khi trẻ mang thai ngoài ý muốn

Thực tế, quan hệ tình dục không an toàn là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến mang thai, khi tinh trùng gặp trứng và hình thành bào thai. Bên cạnh đó, việc không sử dụng các biện pháp bảo vệ còn làm tăng khả năng mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Đối với trẻ vị thành niên, mang thai sớm đặc biệt nguy hiểm vì cơ thể chưa phát triển đầy đủ để chịu đựng áp lực thai kỳ. Điều này có thể gây tổn thương sức khỏe sinh sản, dẫn đến biến chứng và hậu quả lâu dài.

Không chỉ ảnh hưởng sức khỏe, mang thai khi chưa trưởng thành còn kéo theo nhiều khó khăn khác: hạn chế học tập, thiếu kiến thức chăm sóc bản thân và em bé, gia tăng gánh nặng kinh tế và dễ rơi vào vòng luẩn quẩn của nghèo đói. Đây là những hệ lụy nặng nề mà trẻ có thể phải đối mặt nếu không được trang bị kiến thức đầy đủ về sức khỏe sinh sản và tình dục an toàn.

Nhiều bạn trẻ đang ở độ tuổi dậy thì tiếp nhận thông tin sai lệch, thiếu kiểm chứng hoặc bị người khác cố tình đánh lừa, khiến việc hiểu biết về tình dục an toàn trở nên sai lệch. Các bạn thường nghĩ rất nhiều điều tưởng chừng “không thể xảy ra” nhưng lại có thể dẫn đến mang thai hoặc ngược lại. Vì vậy, việc trang bị kiến thức đúng đắn là điều hết sức quan trọng để giảm thiểu nguy cơ mang thai ngoài ý muốn.

Tránh những tò mò, áp lực không cần thiết

Bác sĩ Dương Kim Ngân, Trưởng khoa Chăm sóc sức khỏe sinh sản, Bệnh viện Sản Nhi Cà Mau, cho biết: tuổi vị thành niên hay còn gọi là tuổi dậy thì là giai đoạn trẻ có nhiều biến đổi sâu sắc về tâm sinh lý. Các em bắt đầu tò mò, muốn khám phá về giới tính và cơ thể của bản thân cũng như của người khác. 

Bên cạnh đó, không ít bạn trẻ cảm thấy mình bị "tụt lại" khi thấy bạn bè cùng trang lứa đã có người yêu hoặc đã quan hệ tình dục. Việc nghe bạn bè kể về trải nghiệm của họ đôi khi khiến các em lạc lõng và chịu áp lực phải “theo kịp”. Tuy nhiên, nếu các em giữ vững quan điểm và chỉ bắt đầu mối quan hệ thân mật khi bản thân thực sự đủ kiến thức và sẵn sàng, các em sẽ cảm thấy an toàn và hài lòng hơn về quyết định của mình. Điều quan trọng là chờ đúng thời điểm và đúng người.

Mỗi người trưởng thành theo một nhịp độ khác nhau, cả về thể chất lẫn tinh thần. Vì thế, trẻ không cần cảm thấy xấu hổ hay lo lắng khi phải đối diện với bạn bè trong những câu chuyện liên quan đến tình dục hay chuyện tình cảm. Sự chín chắn của mỗi người là khác nhau.

Thực tế, rất nhiều bạn trẻ đã phải hối tiếc vì đưa ra quyết định vội vàng, không phù hợp với thời điểm. Một số thậm chí chọn cách phủ nhận hoặc giấu nhẹm những gì mình đã trải qua. Vì vậy, tuyệt đối không nên quan hệ tình dục chỉ vì người khác đã làm, hoặc vì áp lực từ bạn bè. Khi chưa sẵn sàng về tâm lý, kiến thức và trách nhiệm, việc quan hệ tình dục có thể mang đến nhiều rủi ro và hệ lụy mà các em khó lường trước được.

Học cách nói “Không”

Hãy học cách nói “không” với tất cả những điều khiến mình không cảm thấy thoải mái, từ việc bắt đầu một mối quan hệ yêu đương, cho đến những đụng chạm cơ thể hoặc quan hệ tình dục không an toàn. Việc từ chối không phải là ích kỷ, mà là một hành động bảo vệ chính đáng cho sức khỏe, cảm xúc và tương lai của trẻ.

Trong giai đoạn tuổi dậy thì, trẻ thường chịu ảnh hưởng lớn từ cảm xúc, sự tò mò và áp lực từ bạn bè. Nhiều bạn sợ rằng nếu từ chối, mình sẽ bị đánh giá là “khác người”, “thiếu trải nghiệm” hoặc “không đủ tin tưởng người yêu”. Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là: bạn có toàn quyền quyết định điều gì xảy ra với cơ thể mình, và không ai được thúc ép hay gây áp lực lên lựa chọn đó.

Trên thực tế, cách duy nhất để chắc chắn tránh mang thai ngoài ý muốn 100% là không quan hệ tình dục. Việc kiên định nói “không” khi bản thân chưa sẵn sàng hoàn toàn không hề đáng xấu hổ. Ngược lại, đó là biểu hiện của bản lĩnh, sự tự trọng và trách nhiệm với chính mình.

Chọn nói “không” đôi khi khó, đặc biệt khi trẻ đang trong một mối quan hệ tình cảm hoặc lo lắng người ấy sẽ buồn. Nhưng một tình yêu thật sự sẽ tôn trọng ranh giới, cảm xúc và sự an toàn của người mình yêu. Giữ vững quan điểm không làm bản thân yếu đuối mà khiến các em mạnh mẽ hơn, trưởng thành hơn khi biết trân trọng chính cơ thể và tương lai của mình.

Tác dụng của các biện pháp tránh thai

“Theo kết quả điều tra gần đây, hơn 83% trẻ vị thành niên mang thai ngoài ý muốn xuất phát từ việc không biết sử dụng các biện pháp tránh thai an toàn và hiệu quả”, bác sĩ Dương Kim Ngân, Trưởng khoa Chăm sóc sức khoẻ sinh sản, Bệnh viện Sản Nhi Cà Mau cho biết.

Chính vì vậy, việc trang bị kiến thức về các biện pháp tránh thai là vô cùng quan trọng. Mỗi biện pháp có hiệu quả khác nhau và phù hợp với từng người vì nhiều lý do khác nhau. Trẻ vị thành niên cần hiểu rõ cách sử dụng, ưu – nhược điểm của từng phương pháp.

Bao cao su là biện pháp phổ biến nhất, nhưng vẫn có tỷ lệ thất bại khoảng 17%, chủ yếu do sử dụng sai cách; lỗi sản xuất là rất hiếm. Nếu dùng đúng hướng dẫn, bao cao su còn hiệu quả hơn nhiều biện pháp khác. Thuốc tránh thai hoặc miếng dán tránh thai ngăn rụng trứng, với tỷ lệ thất bại khoảng 8%.

Bên cạnh việc hiểu biết, các em, đặc biệt là trẻ nữ cần chủ động bảo vệ mình. Không nên để bạn trai quyết định việc có sử dụng bao cao su hay không. Điều quan trọng là tự trang bị kỹ năng sử dụng bao cao su, cũng như biết từ chối quan hệ không an toàn. Nếu người ấy không tôn trọng sức khỏe và sự an toàn của bạn, bạn cần cân nhắc lại mối quan hệ đó.

Nếu lo lắng về tình huống phát sinh ngoài dự tính, bạn có thể chủ động mang theo bao cao su. Hãy nhớ rằng bao cao su không chỉ giúp tránh mang thai ngoài ý muốn mà còn bảo vệ bạn khỏi các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Đừng để mình bị thuyết phục vào tình huống quan hệ không an toàn. 

Trước khi quyết định quan hệ, bạn và bạn trai nên thẳng thắn trao đổi về khả năng mang thai, cũng như lựa chọn biện pháp tránh thai phù hợp như thuốc tránh thai, bao cao su,.. Nếu bạn cảm thấy ngại ngùng và chưa sẵn sàng nói chuyện về vấn đề quan trọng này, điều đó cho thấy bạn chưa đủ sẵn sàng để quan hệ.

Trong trường hợp chưa rõ hoặc còn phân vân về các biện pháp tránh thai, trẻ vị thành niên hoàn toàn có thể tìm đến nhân viên y tế để được tư vấn. Đây là việc hoàn toàn bình thường, không có gì đáng xấu hổ bởi họ là những người có chuyên môn và kinh nghiệm để hỗ trợ bạn một cách đúng đắn và an toàn nhất.

Trò chuyện với bố mẹ về sức khỏe sinh sản 

Khi trẻ gái bắt đầu có kinh nguyệt, điều đó đồng nghĩa với việc trẻ đã có khả năng mang thai. Ở giai đoạn nhạy cảm này, thay vì tự tìm hiểu một cách mơ hồ hoặc khám phá qua những nguồn thiếu kiểm chứng, trẻ nên chủ động trò chuyện với cha mẹ để được hướng dẫn đúng đắn về sức khỏe sinh sản, giới tính và cách quan hệ an toàn. Cha mẹ chính là nguồn thông tin đáng tin cậy nhất, giúp trẻ hiểu rõ cơ thể mình và biết cách tự bảo vệ bản thân.

Tuổi dậy thì là thời điểm trẻ có nhiều suy nghĩ, cảm xúc và tò mò riêng. Khi trẻ mở lòng chia sẻ, cha mẹ sẽ giúp các con nhìn nhận vấn đề một cách đúng đắn, tránh hiểu sai hoặc rơi vào những quan niệm không lành mạnh về tình dục.

Đừng tự mình bước qua tuổi dậy thì trong sự lúng túng, thiếu định hướng. Sự im lặng hoặc e ngại trao đổi với cha mẹ có thể dẫn đến những hiểu lầm nguy hiểm và những mặc cảm kéo dài. Một cuộc trò chuyện chân thành với cha mẹ có thể giúp trẻ trưởng thành an toàn, tự tin và hiểu rõ giá trị của bản thân.