Báo động xâm hại trẻ em trên không gian mạng: Mối nguy ẩn dưới những cuộc trò chuyện "vô hại"

Ngày 23/7 vừa qua, một gia đình tại phường Tây Hồ (Hà Nội) bàng hoàng khi phát hiện con gái 13 tuổi tên T. rời khỏi nhà sau bữa tối và mất liên lạc. Ngay lập tức, gia đình trình báo công an và đăng tin tìm kiếm trên mạng xã hội.

Bất ngờ xuất hiện manh mối từ chiếc điện thoại hỏng của cháu T.: một tài khoản tự xưng là “người yêu” – người mà cháu quen qua game và mạng xã hội gần một năm trước – đã dụ dỗ cháu đi Campuchia chơi.

Qua xác minh, cháu T. đã nhận tiền từ đối tượng để di chuyển từ Hà Nội vào Tây Ninh. May mắn, sau 4 ngày mất tích, cháu được tìm thấy tại TP Hồ Chí Minh và trở về nhà an toàn vào ngày 27/7.

Vụ việc chỉ là một trong nhiều trường hợp cảnh báo về mức độ nguy hiểm và tinh vi của các hành vi xâm hại trẻ em trên không gian mạng hiện nay.

Những cái bẫy giăng sẵn trên mạng xã hội

Theo Công an TP Hà Nội, nhiều đối tượng đang lợi dụng các nền tảng phổ biến như Facebook, Zalo, Instagram, ứng dụng hẹn hò (Tinder, Litmatch), phòng chat ảo, cũng như các trò chơi trực tuyến (Liên Quân Mobile, PUBG, Free Fire) để tiếp cận, làm quen và nhắn tin với trẻ em.

Ban đầu, các đối tượng trò chuyện thân thiện, khai thác sở thích, học hành của trẻ. Sau đó, nội dung dần chuyển sang các vấn đề nhạy cảm về giới tính, tình dục. Chúng rủ rê trẻ xem phim khiêu dâm rồi dụ dỗ gửi hình ảnh, clip nhạy cảm. Khi đã nắm được “vật chứng”, các đối tượng quay sang đe dọa, tống tiền, hoặc bán hình ảnh cho các đường dây khác.

Nguy hiểm hơn, một số đối tượng còn hứa hẹn tình cảm, cho vay tiền, tặng quà để lấy lòng, nhằm tiến tới gặp gỡ ngoài đời thực và thực hiện hành vi xâm hại. Đã có trường hợp bị dụ đưa ra nước ngoài.

Tại một hội thảo do Bộ Công an phối hợp UN Women và UNESCO tổ chức hồi tháng 3/2025, Trung tá, PGS.TS Nguyễn Thị Thúy Hạnh - Học viện Cảnh sát nhân dân, cho biết: Việt Nam hiện có hơn 78 triệu người dùng internet (chiếm 79% dân số) và 72,7 triệu người dùng mạng xã hội. Đáng lo ngại là độ tuổi tiếp cận internet ngày càng trẻ hóa, nhiều em tiếp xúc với thiết bị di động trước khi đủ nhận thức để tự bảo vệ bản thân.

Theo một số liệu thống kê khác, mỗi năm, cả nước xảy ra hơn 2.000 vụ xâm hại trẻ em, chiếm khoảng 5% tổng số tội phạm về trật tự xã hội, với hơn 2.500 trẻ em bị xâm hại. Trong số đó, xâm hại tình dục trẻ em chiếm tới 81%. Đặc biệt, xâm hại trẻ em trên không gian mạng ngày càng diễn biến phức tạp và khó kiểm soát, trung bình chiếm 16% trên tổng số vụ xâm hại trẻ em. Các hoạt động của nhóm đối tượng nước ngoài tiếp cận, làm quen, rủ rê trẻ em gái tham gia livestream khiêu dâm trên ứng dụng QQLive của Trung Quốc để kiếm tiền cũng là một vấn đề đáng lo ngại.

Từ nhận thức đến hành động

Theo chị Trần Ngọc Hà (phụ huynh tại Hà Nội), gia đình đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ con trẻ khỏi cạm bẫy trên mạng. “Cha mẹ cần chủ động trang bị kiến thức về an toàn mạng để đồng hành cùng con. Giám sát hoạt động online bằng các phần mềm chuyên dụng, thiết lập quy tắc sử dụng thiết bị, đồng thời tạo môi trường tin cậy để con chia sẻ khi gặp vấn đề”, chị Hà nhấn mạnh.

Cùng với gia đình, theo chị Hà, trường học cần tích hợp các nội dung về an toàn thông tin mạng vào chương trình kỹ năng sống. Việc tổ chức các buổi chuyên đề với chuyên gia an ninh mạng, tâm lý học là cần thiết để giáo viên - phụ huynh - học sinh cùng nâng cao nhận thức. Bên cạnh đó, xây dựng bộ quy tắc ứng xử an toàn trên môi trường mạng cũng là hành trang bảo vệ trẻ em trước “vùng tối” của công nghệ.

Các cơ quan chức năng tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý để xử lý nghiêm các hành vi xâm hại trẻ trên không gian mạng. Đồng thời, cần đầu tư phát triển các công cụ công nghệ phát hiện, cảnh báo và xử lý nhanh các hành vi vi phạm. Sự phối hợp quốc tế trong chia sẻ dữ liệu, công nghệ và kinh nghiệm cũng vô cùng quan trọng trong bối cảnh tội phạm mạng có thể vượt biên giới dễ dàng.

"Bên cạnh đó, các tổ chức xã hội cần cung cấp dịch vụ tư vấn, đường dây nóng, hỗ trợ tâm lý cho nạn nhân, đồng thời giám sát và kịp thời báo cáo các hành vi nghi ngờ vi phạm đến cơ quan chức năng. Khi phát hiện trẻ bị xâm hại, phụ huynh cần dừng mọi giao dịch, lưu lại bằng chứng (tin nhắn, ảnh chụp màn hình) và trình báo ngay cơ quan công an gần nhất", chị Hà nhấn mạnh.

Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an) cho biết, Việt Nam hiện đứng thứ 16 thế giới về số người dùng internet. Trong hơn 70 triệu tài khoản mạng xã hội tại Việt Nam, 1/3 thuộc về người dưới 18 tuổi. Thực trạng này đòi hỏi cần có mô hình bảo vệ toàn diện – “tứ giác đồng hành” gồm Nhà nước, doanh nghiệp công nghệ, nhà trường và gia đình.

Trong mô hình này, Nhà nước cần hoàn thiện thể chế pháp luật, yêu cầu các nền tảng mạng xã hội tuân thủ Luật Trẻ em, Luật An ninh mạng và Nghị định 147/2024/NĐ-CP, đặc biệt quy định người dưới 16 tuổi không được tự đăng ký tài khoản mạng xã hội. Đồng thời, thông qua hệ thống chính quyền, đoàn thể, Nhà nước có thể triển khai các chiến dịch truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng.

Doanh nghiệp công nghệ phải có trách nhiệm xã hội, chủ động phát triển nền tảng an toàn, chống nội dung xấu độc. Nhà trường cần đưa kỹ năng an toàn mạng vào chương trình học chính khóa. Còn phụ huynh, thay vì cấm đoán thì nên trang bị cho con em mình “hệ miễn dịch số”: bao gồm kiến thức, kỹ năng nhận diện rủi ro và phản ứng an toàn.

(Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện - Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch thực hiện).