Bí mật đằng sau phim Việt đầu tiên vào Top 15 Oscar: Góc nhìn về nạn tảo hôn

Phim tài liệu tối giản lời bình được đề cử tại giải Oscar

Trong danh sách đề cử Oscar rút gọn được công bố sáng ngày 22/12, ở hạng mục "Phim tài liệu dài xuất sắc nhất", phim Việt Nam "Children of the Mist" (Những đứa trẻ trong sương) của đạo diễn người Tày 30 tuổi Hà Lệ Diễm được liệt kê lọt Top 15, bên cạnh các phim đến từ nhiều nước khác.

“Những đứa trẻ trong sương” là phim dài 92 phút kể về cô bé người dân tộc Mông tên Di, 12 tuổi, sống trong bản cách trung tâm Sa Pa khoảng 12 cây số. Theo phong tục, các nam thiếu niên người Mông "kéo vợ" mỗi dịp Tết Nguyên đán. 

Một ngày mùa xuân, Di được cậu bé Vang đồng trang lứa chọn làm vợ. Di cố gắng chống lại sự sắp đặt theo truyền thống. Mẹ của em mâu thuẫn giữa việc tôn trọng tục lệ hay bảo vệ hạnh phúc của con. Trong khi bà nội và bố cho Di quyền tự quyết định.

Children of the Mist nhận sự quan tâm của báo chí quốc tế. Trên tạp chí Variety, nhà phê bình Guy Lodge đánh giá đây là phim tài liệu đầu tay thông minh, khai thác vấn đề thẳng thắn nhưng tế nhị. 

Cây bút Nikki Baughan của trang Screen Daily thích cách đạo diễn Hà Lệ Diễm tiếp xúc gần gũi và coi nhân vật là bạn bè, người thân, cũng như cách cô tiếp cận câu chuyện đầy nhạy bén. Hai yếu tố này cộng hưởng với lối cắt dựng tinh tường của đạo diễn Swann Dubus tạo nên "một bộ phim hấp dẫn".

Đạo diễn chia sẻ lý do đặt tên phim là “Những đứa trẻ trong sương”

Đạo diễn Hà Lệ Diễm chia sẻ, khi học xong đại học, cô cùng với những người bạn dân tộc Mông của mình ở Yên Bái, Điện Biên tổ chức một buổi workshop cho những em nhỏ dân tộc thiểu số ở Lào Cai, khi đến đó mọi người đã ở nhà của em Di. 

Tại đó, đạo diễn khi nhìn thấy Di cùng bạn bè của mình chạy chơi ở trên đồi, cô bỗng nhiên nghĩ đến tuổi thơ của mình.

Cô có 4 người bạn thân nhưng đến khi học hết lớp 9, tất cả đều đi lấy chồng khi tuổi còn rất nhỏ, từ đó họ đã rẽ theo những con đường khác nhau, thao thức nỗi lo riêng và không còn hồn nhiên như trước.

Đạo diễn tâm sự, trong trí nhớ của cô, vào mùa đông trời rất rét và tay chân cước đỏ sưng phồng lên như kim châm, cô luôn phải ngồi bên bếp lửa để sưởi ấm. Nhưng dù vậy khi đến tuổi đi học, cô vẫn đến trường. 

Một ngày mùa đông, khi mở cánh cửa nhà, cô choáng ngợp bởi quang cảnh đều đã thay đổi, mọi thứ ngập trong sương mù không thể nhìn được đường đi.

Cô cảm tưởng nó như một bức tường dày đặc không thể đi qua, nhưng sau đó cô nhận ra rằng, càng đi thì quang cảnh ngày một hiện rõ hơn.

Làng của bạn Di cũng ngập trong sương như thế. Và cô nhận ra rằng, khi lớn lên, những đứa trẻ vùng cao như Di sẽ không có sự lựa chọn nào ngoài việc phải chọn giữa giá trị truyền thống cần gìn giữ với một bên là sự xâm lấn của giá trị hiện đại. Đó là lý do cô đặt tên bộ phim đầu tay của mình là “Những đứa trẻ trong sương”.

“Qua bộ phim, tôi muốn những trẻ em vùng cao được tiếp cận với nhiều cơ hội học tập hơn. Bởi vì bầu trời ngoài kia rất rộng lớn”, cô nói.

"Những đứa trẻ trong sương" (​​Children of the Mist) là phim tài liệu Việt Nam đầu tiên góp mặt trong danh sách đề cử Oscar 2023 hạng mục Phim tài liệu dài xuất sắc. Trước Oscar lần thứ 95, "Những đứa trẻ trong sương" từng thắng nhiều giải như Đạo diễn xuất sắc tại LHP tài liệu quốc tế Amsterdam, Phim tài liệu Đông Nam Á xuất sắc tại LHP Balimakarya, Giải thưởng lớn (Grand Prix) tại LHP Giáo dục của Pháp...

​​Đây là phim tài liệu dài đầu tay của Hà Lệ Diễm. Diễm miệt mài trong 3 năm rưỡi với nhân vật, trải qua tuổi thơ tươi đẹp cùng em, chứng kiến từ khi em là đứa trẻ tới khi trở thành thiếu nữ. Diễm tự cầm máy quay, nhiều lần di chuyển từ Hà Nội lên Lào Cai để làm phim và vượt qua không ít trở ngại. 

Đạo diễn từng thực hiện một số phim tài liệu ngắn. Trong đó, “Con đi trường học” thắng giải Cánh diều Bạc cho phim tài liệu tại giải Cánh Diều năm 2013. Năm đó, hạng mục trống giải Cánh diều Vàng.

Được biết, Hà Lệ Diễm sinh năm 1992 tại Bắc Kạn, người dân tộc Tày. Cô tốt nghiệp ngành Báo chí tại Đại học Khoa học - Xã hội & Nhân văn thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội, theo học phim tài liệu tại Trung tâm hỗ trợ phát triển tài năng điện ảnh (TPD) và tham gia chương trình làm phim tài liệu của Varan Vietnam. Cô có thời gian làm việc tại báo điện tử VnExpress. 

Cô theo đuổi dòng phim tài liệu trực tiếp, ưu tiên sự thật, tối giản lời bình, hầu như không có bàn tay can thiệp của đạo diễn. Cuộc sống, tính cách, hoàn cảnh của nhân vật được đạo diễn kể bằng những thước phim hoàn toàn trung thực. Nữ đạo diễn thường làm phim về đề tài phụ nữ, trẻ em vùng cao.