Dự thảo Luật Dân số: Nhiều chính sách chạm tới nỗi lo của người trẻ

Chính sách dân số phải hấp dẫn hơn, gần đời sống hơn

Theo dự thảo, phụ nữ sinh con thứ hai sẽ được nghỉ thai sản thêm một tháng, trong khi nam giới được nghỉ thêm 5 ngày khi vợ sinh. Phụ nữ dân tộc thiểu số, sinh đủ hai con trước 35 tuổi hoặc sống tại địa phương có mức sinh thấp sẽ được hỗ trợ tài chính, còn các gia đình sinh đủ hai con sẽ được ưu tiên mua hoặc thuê nhà ở xã hội.

Các chính quyền địa phương được phép linh hoạt mở rộng đối tượng thụ hưởng hoặc điều chỉnh chính sách tùy theo điều kiện kinh tế – xã hội thực tế, nhằm đảm bảo tính khả thi và phù hợp với từng vùng, miền.

Theo ông Lê Thanh Dũng, Cục trưởng Cục Dân số (Bộ Y tế), hai chính sách tác động trực tiếp đến đời sống người dân – là tăng thời gian nghỉ thai sản và ưu tiên nhà ở xã hội cho người sinh đủ hai con – được kỳ vọng sẽ tạo động lực rõ ràng hơn cho các gia đình trẻ.

Hiện nay, theo Luật Nhà ở 2023, nhóm được hưởng chính sách nhà ở xã hội chủ yếu gồm người thu nhập thấp, công nhân, công chức, viên chức... mà không xét đến yếu tố con cái. Vì vậy, việc bổ sung tiêu chí “phụ nữ sinh đủ hai con hoặc nam giới có hai con mà không có vợ, hoặc vợ đã mất” sẽ giúp các gia đình trẻ an cư sớm hơn, giảm gánh nặng tài chính và tập trung nuôi dạy con cái tốt hơn.

Cần đột phá hơn trong chính sách dân số

Theo đại diện Bộ Y tế, các chính sách này được xây dựng dựa trên thực tiễn mức sinh của Việt Nam đã giảm xuống dưới mức thay thế, đồng thời có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế để đảm bảo phù hợp với giá trị văn hóa và điều kiện kinh tế trong nước.

Nhiều chuyên gia dân số nhận định, việc duy trì mức sinh thay thế là giải pháp ngắn hạn cần thiết nhằm ngăn chặn xu hướng giảm sinh lan rộng, đặc biệt trong bối cảnh nhiều người trẻ chưa muốn sinh hoặc chỉ sinh một con.

Áp lực kinh tế, chi phí nuôi dạy con, thiếu chính sách hỗ trợ thực chất, cùng nhu cầu phát triển sự nghiệp và trải nghiệm cá nhân khiến ngày càng nhiều cặp vợ chồng ngại sinh con hoặc trì hoãn việc có con. Chính vì vậy, dự thảo Luật Dân số đã bổ sung các biện pháp khuyến sinh cụ thể tại Điều 13, hướng tới tạo môi trường thuận lợi hơn cho các gia đình trẻ.

Tuy nhiên, trong các phiên thảo luận tổ gần đây, nhiều đại biểu cho rằng các biện pháp khuyến sinh trong dự thảo còn chung chung, thiếu tính đột phá và khó triển khai trong thực tế. Thời gian nghỉ thai sản dù được tăng thêm, nhưng vẫn ngắn hơn so với nhiều quốc gia trong khu vực, trong khi hỗ trợ tài chính và nhà ở mới dừng lại ở mức khuyến khích, chưa đủ tạo sức hút.

Một số đại biểu đề nghị cần mở rộng phạm vi chính sách dân số gắn với việc làm, y tế, giáo dục, an sinh xã hội và nhà ở – những yếu tố quyết định tâm lý “dám sinh con”. Đồng thời, cần bổ sung quy định giảm mất cân bằng giới tính khi sinh, tăng chế tài xử phạt và thiết lập cơ chế giám sát định kỳ để đảm bảo tính thực thi.