Không chỉ gây nghiện, thuốc lá điện tử còn đe dọa tới sự phát triển não bộ trẻ em

Trước thực trạng sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng gia tăng nhanh, đặc biệt trong giới trẻ, chiều ngày 01/12, Cục Báo chí (Bộ VHTT&DL) đã tổ chức Hội thảo nhằm cung cấp thông tin và làm rõ các giải pháp tăng cường thực thi Nghị quyết của Quốc hội về quy định cấm các sản phẩm thuốc lá mới. 

Thuốc lá là một trong những nguyên nhân chính cướp đi hàng triệu sinh mạng mỗi năm trên toàn cầu. Đáng lo ngại hơn, bên cạnh thuốc lá truyền thống, các sản phẩm thuốc lá điện tử dù được quảng cáo là "ít hại hơn", song thực tế các sản phẩm này có chứa nhiều hóa chất độc hại và có khả năng gây nghiện mạnh.

Các sản phẩm này thường được thiết kế với kiểu dáng hiện đại, bắt mắt, mùi vị hấp dẫn, và được quảng bá như các sản phẩm công nghệ làm tăng tính hấp dẫn và nhắm thẳng vào giới trẻ, trở thành mối đe dọa trực tiếp đối với sức khỏe của thanh thiếu niên. Nhiều nghiên cứu cho thấy, việc sử dụng các sản phẩm này có thế ảnh hưởng tiêu cực đến não bộ và hệ thần kinh, đặc biệt ở lứa tuổi thanh thiếu niên, khi não chưa phát triển hoàn thiện. 

Phát biểu tại sự kiện, ThS. Đặng Khắc Lợi, Phó Cục trưởng Cục Báo chí cho biết, tại Việt Nam, tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang gia tăng đáng báo động. Theo báo cáo của Bộ Y tế, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh ở nhóm tuổi 13-17 tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,2% năm 2023. Ở nhóm 13-15 tuổi, tỷ lệ đã tăng hơn gấp đôi từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023. Những con số này là lời cảnh báo rõ ràng về mức độ nguy hại và tốc độ lan rộng của sản phẩm này trong thanh thiếu niên.

Bà Angela Pratt, Trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam cảnh báo: “Thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng tiềm ẩn nhiều rủi ro sức khỏe nghiêm trọng”. Bên cạnh các tác hại lâu dài như ung thư, bệnh tim mạch, bệnh phổi và tình trạng phơi nhiễm nicotine, những sản phẩm này đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ em và thanh thiếu niên. Theo bà Angela Pratt, nicotine có thể ảnh hưởng trực tiếp tới sự phát triển não bộ, để lại hậu quả bền lâu như rối loạn học tập, suy giảm khả năng nhận thức và gia tăng nguy cơ rối loạn lo âu ở lứa tuổi vị thành niên.

Bà Angela Pratt nhấn mạnh việc Việt Nam cấm thuốc lá điện tử và các sản phẩm thuốc lá nung nóng theo Nghị quyết 173/2024/QH15 là một cột mốc quan trọng về sức khỏe cộng đồng toàn cầu. Cụ thể, tại Bệnh viên Bạch Mai, giảm 70% các trường hợp cấp cứu liên quan đến các sản phẩm này kể từ khi có lệnh cấm.

Theo BS. Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử đang gia tăng nhanh ở cả người trưởng thành và thanh thiếu niên, trở thành mối lo ngại lớn đối với sức khỏe cộng đồng.

Số liệu cho thấy ở nhóm từ 15 tuổi trở lên, tỷ lệ dùng thuốc lá điện tử đã tăng gấp 18 lần, từ 0,2% năm 2015 lên 3,6% năm 2020. Trong đó, nhóm 15–24 tuổi có tỷ lệ cao nhất (7,3%), tiếp đến là nhóm 25–44 tuổi (3,2%) và 45–64 tuổi (1,4%). Ở thanh thiếu niên 13–17 tuổi, tỷ lệ sử dụng tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,1% năm 2023; riêng nhóm 13–15 tuổi, mức tăng hơn gấp đôi, từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023. Khảo sát sơ bộ tại 11 tỉnh cũng cho thấy 4,3% nữ giới 11–18 tuổi đã sử dụng thuốc lá điện tử trong năm 2023.

TS. Nguyễn Trung Nguyên cho biết, đánh giá sơ bộ tại Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho thấy số ca nhập viện liên quan đến thuốc lá điện tử đang tăng lên đáng kể. Qua hồi cứu và thu thập dữ liệu bệnh án trong giai đoạn từ tháng 01/2022-10/2023, Trung tâm đã tiếp nhận hơn 120 trường hợp bệnh nhân phải nhập viện sau khi sử dụng thuốc lá điện tử. Con số này, theo ông Nguyên, phản ánh rõ mức độ nguy hiểm của các sản phẩm thuốc lá mới và xu hướng ngộ độc ngày càng phức tạp mà cơ sở y tế đang phải đối mặt.

Ông cảnh báo nicotine trong thuốc lá điện tử gây nhiều tổn hại khi phơi nhiễm kéo dài: giảm trí nhớ và khả năng tập trung, ức chế miễn dịch, tăng nguy cơ thoái hóa hoàng điểm, tổn thương thận, rối loạn nội tiết và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng sinh sản ở cả nam và nữ. Thai nhi phơi nhiễm nicotine có thể chậm phát triển, tăng nguy cơ thai lưu, chửa ngoài tử cung và ảnh hưởng trí tuệ sau sinh. Nicotine cũng liên quan đến nhiều loại ung thư như ung thư phổi, dạ dày, ruột, tụy, vú.

TS. Nguyễn Trung Nguyên cho biết thêm, hơi thuốc lá điện tử chứa lượng hóa chất rất lớn, có thể gây ra nhiều bệnh lý và dạng ngộ độc “mới nổi” mà y học chưa từng biết đến và không thể dự đoán trước. Từ những phân tích này, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai nhấn mạnh: Cần ngay lập tức cấm lưu hành thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các sản phẩm thuốc lá mới tại Việt Nam để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ.