07:21 09/08/2025

Luật Tư pháp cho người chưa thành niên: Đề cao giáo dục, tính nhân đạo, nhân văn sâu sắc

Icon No Avatar Tre Em Viet Nam Hà Đình Bốn - Phó Chủ tịch Hội BVQTEVN

Luật Tư pháp người chưa thành niên được Quốc hội thông qua ngày 30/11/2024, có hiệu lực từ ngày 01/01/2026, trong đó một số điều được áp dụng ngay từ 02/12/2024 khi luật này được công bố.

Theo quy định tại khoản 2, khoản 5 và khoản 6 Điều 179 của Luật Tư pháp người chưa thành niên năm 2024 thì quy định về hình phạt cảnh cáo (Điều 116), phạt tiền (Điều 117), Cải tạo không giam giữ (Điều 118), Tù có thời hạn (Điều 119), Quyết định hình phạt trong trường hợp chuẩn bị phạm tội (Điều 120), Tổng hợp hình phạt trong trường hợp phạm nhiều tội (Điều 121), Tổng hợp hình phạt của nhiều bản án (Điều 122), phạm tội chưa đạt, giảm mức hình phạt đã tuyên (Điều 123), Án treo (Điều 124), Hoãn chấp hành hình phạt tù (Điều 125), tha tù trước thời hạn có điều kiện (Điều 126), Xóa án tích (Điều 127) được áp dụng kể từ ngày Luật được công bố (ngày 02/12/2024).

luat

Luật Tư pháp người chưa thành niên nhằm thể chế hóa đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật nhà nước về trẻ em, về hệ thống tư pháp thân thiện với người chưa thành niên. Đồng thời nội luật hóa các cam kết quốc tế, triển khai thực hiện các công ước quốc tế về trẻ em mà Việt Nam là thành viên. Việt Nam ban hành Luật Tư pháp người chưa thành niên năm 2024 thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước Việt Nam về bảo vệ trẻ em, đây là một thành tựu quan trọng trong công tác phòng, chống tội phạm ở người chưa thành niên, khắc phục một số bất cập về hệ thống hình phạt, quy chế thi hành án và tái hòa nhập cộng đồng cho người chưa thành niên, đồng thời thể hiện tính nhân đạo, nhân văn sâu sắc.  

Luật Tư pháp người chưa thành niên năm 2024 có 10 chương và phần điều khoản thi hành, 179 điều, với một số nội dung nổi bật như sau:

 1. Quy định 12 biện pháp xử lý chuyển hướng: Luật Tư pháp người chưa thành niên năm 2024 quy định 12 biện pháp xử lý chuyển hướng (11 biện pháp xử lý chuyển hướng tại cộng đồng và biện pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng), cụ thể gồm: Khiển trách; Xin lỗi bị hại; Bồi thường thiệt hại; Giáo dục tại xã, phường, thị trấn; Quản thúc tại gia đình; Hạn chế khung giờ đi lại; Cấm tiếp xúc với người có nguy cơ dẫn đến người chưa thành niên phạm tội mới; Cấm đến địa điểm có nguy cơ dẫn đến người chưa thành niên phạm tội mới; Tham gia chương trình học tập, dạy nghề; Tham gia điều trị hoặc tư vấn tâm lý; Thực hiện công việc phục vụ cộng đồng; Giáo dục tại trường giáo dưỡng.

2. Đổi mới biện pháp ngăn chặn, cưỡng chế đối với người chưa thành niên bị buộc tội: Luật Tư pháp người chưa thành niên năm 2024 quy định 10 biện pháp ngăn chặn áp dụng đối với người chưa thành niên bao gồm: Giữ người trong trường hợp khẩn cấp; Bắt người theo các trường hợp quy định tại Bộ luật Tố tụng hình sự; Tạm giữ, tạm giam; Giám sát điện tử; Giám sát bởi người đại diện; Bảo lĩnh, đặt tiền để bảo đảm; Cấm đi khỏi nơi cư trú; Tạm hoãn xuất cảnh. Bên cạnh đó, Luật Tư pháp người chưa thành niên năm 2024 cũng quy định 3 biện pháp cưỡng chế áp dụng đối với người chưa thành niên bao gồm: Áp giải, dẫn giải; Kê biên tài sản; Phong tỏa tài khoản.

luat2

3. Quy định người làm công tác xã hội trong hoạt động tư pháp người chưa thành niên: Luật Tư pháp người chưa thành niên năm 2024 quy định người làm công tác xã hội trong hoạt động tư pháp người chưa thành niên bao gồm: công chức, viên chức, người lao động làm công tác xã hội, người làm công tác bảo vệ trẻ em cấp xã, công chức văn hóa - xã hội cấp xã và người làm công tác xã hội khác theo quy định của pháp luật. 

Đồng thời quy định người làm công tác xã hội trong hoạt động tư pháp người chưa thành niên phải đáp ứng các điều kiện như: Có hiểu biết pháp luật về người chưa thành niên; Đã được đào tạo hoặc bồi dưỡng về tâm lý học, khoa học giáo dục người chưa thành niên hoặc có kinh nghiệm, hiểu biết về tâm lý người chưa thành niên hoặc có kỹ năng giao tiếp đối với người chưa thành niên.

Quy định trên bảo đảm tính khả thi của người làm công tác xã hội tham gia tố tụng và tạo điều kiện cho việc áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng hiệu quả, tránh quy trình tố tụng kéo dài; tăng cường khả năng giúp đỡ người chưa thành niên vi phạm pháp luật nhận thức lỗi lầm, tránh tái phạm, đồng thời giảm thiểu các chi phí tố tụng, chi phí tái hòa nhập cộng đồng.

4. Rút ngắn thời hạn tố tụng đối với người chưa thành niên bị buộc tội: Luật Tư pháp người chưa thành niên năm 2024 quy định rút ngắn thời hạn điều tra, truy tố, xét xử đối với người chưa thành niên, trong đó quy định thời hạn điều tra, thời hạn quyết định việc truy tố, thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm, thời hạn chuẩn bị xét xử phúc thẩm đối với vụ án có người chưa thành niên bị buộc tội không quá ½ thời hạn đối với người trưởng thành, trừ trường hợp vụ án có tính chất phức tạp thì thời hạn này được thực hiện theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015.

5. Quy định nhiều hình phạt áp dụng đối với người chưa thành niên phạm tội: Luật Tư pháp người chưa thành niên năm 2024 quy định người chưa thành niên phạm tội chỉ bị áp dụng một trong các hình phạt sau đây đối với mỗi tội phạm: Cảnh cáo; Phạt tiền; Cải tạo không giam giữ; Tù có thời hạn.

6. Giảm mức phạt tù có thời hạn: Luật Tư pháp người chưa thành niên năm 2024 quy định giảm mức phạt tù tối đa đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội từ 12 năm xuống 9 năm tù, đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi từ 18 năm xuống 15 năm tù, trừ trường hợp phạm 5 loại tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe và ma túy thì mức hình phạt theo quy định của pháp luật hiện hành, gồm: Tội giết người; Tội hiếp dâm; Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi; Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi; Tội sản xuất trái phép chất ma túy.

7. Tách vụ án hình sự có người chưa thành niên phạm tội để giải quyết độc lập:

Tại Khoản 1 Điều 143 của Luật Tư pháp người chưa thành niên năm 2024 quy định trong vụ án hình sự có bị can là người chưa thành niên và người thành niên thì Cơ quan điều tra tách vụ án hình sự để giải quyết vụ án độc lập đối với bị can là người chưa thành niên. 

 Chi hội Luật sư Vì quyền trẻ em (thuộc Hội BVQTEVN) tuyên truyền kiến thức pháp luật cho học sinh
Chi hội Luật sư Vì quyền trẻ em (thuộc Hội BVQTEVN) tuyên truyền kiến thức pháp luật cho học sinh.

8. Quy định 2 thủ tục tố tụng riêng biệt đối với người chưa thành niên: Luật Tư pháp người chưa thành niên năm 2024 quy định 2 thủ tục tố tụng riêng biệt gồm: Thủ tục tố tụng đối với người chưa thành niên là người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố, người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị buộc tội; Thủ tục tố tụng đối với người chưa thành niên là bị hại, người làm chứng.

9. Quy định thủ tục xét xử thân thiện: Luật Tư pháp người chưa thành niên năm 2024 quy định phòng xử án thân thiện, thủ tục xét xử thân thiện. Trong đó, Thẩm phán Chủ tọa phiên tòa mặc trang phục hành chính của Tòa án; Kiểm sát viên mặc trang phục phù hợp, không mặc trang phục Kiểm sát nhân dân. Khi xét xử không còng tay hoặc áp dụng các biện pháp mang tính cưỡng chế khác, trừ trường hợp người chưa thành niên có biểu hiện chống đối, gây mất trật tự tại phiên tòa hoặc hành động tiêu cực khác.

10. Quy định trại giam dành riêng cho người chưa thành niên: Luật Tư pháp người chưa thành niên năm 2024 quy định người chưa thành niên chấp hành án phạt tù được giam theo 3 mô hình: Trại giam riêng; Phân trại riêng dành cho người chưa thành niên trong trại giam hoặc Khu giam giữ dành riêng cho người chưa thành niên trong trại giam phải được bố trí, thiết kế phù hợp với lứa tuổi, giới tính và bảo đảm có các khu vực, công trình sau đây: Khu giam giữ theo tính chất của tội phạm, mức hình phạt, giới tính; Buồng giam; Công trình phục vụ việc học tập, sinh hoạt, chăm sóc y tế; Khu thể thao, vui chơi; Khu lao động, dạy nghề; Khu thăm gặp; Các công trình khác theo quy định của Luật Thi hành án hình sự.

Like fanpage để theo dõi thông tin mới nhất


Bình luận