06:39 28/07/2025

Đừng chỉ dạy con giỏi, hãy dạy con biết yêu thương

Hương Giang

Trong guồng quay hối hả của cuộc sống hiện đại, không ít cha mẹ đã đầu tư công sức để dạy con giỏi, thành đạt, nhưng lại bỏ quên một giá trị cốt lõi: Tình yêu thương. Theo PGS.TS Trần Thành Nam, việc dạy con biết thấu cảm, biết quan tâm đến người khác không chỉ giúp trẻ phát triển toàn diện về nhân cách, mà còn là nền tảng để con biết sẻ chia, biết sống.

Nhiều cha mẹ dạy con thành công, nhưng quên dạy con biết yêu thương

Trong hành trình nuôi dạy con, có một điều tưởng chừng đơn giản nhưng lại tạo nên giá trị sâu sắc cho cuộc đời trẻ: biết yêu thương. Đó không chỉ là hành vi quan tâm đến người khác, mà còn là sự thấu cảm, lòng tốt và khả năng kết nối đầy nhân văn trong một thế giới ngày càng phức tạp.

Với trẻ em - những tâm hồn non nớt như trang giấy trắng - việc gieo mầm lòng tốt, dạy con biết cảm thông, biết quan sát nỗi buồn hay niềm vui của người khác, chính là nền tảng để hình thành trí tuệ cảm xúc và nhân cách bền vững. Một đứa trẻ được dạy yêu thương từ sớm sẽ trở thành người biết sẻ chia, biết đặt mình vào vị trí của người khác và cũng biết tự yêu thương chính bản thân mình.

Gia đình, hơn bất kỳ môi trường nào khác, là nơi đầu tiên giúp trẻ học cách yêu thương. Đặc biệt trong giai đoạn dưới 10 tuổi, trẻ tiếp thu mạnh mẽ từ cách bố mẹ ứng xử, trò chuyện và đồng hành cùng con mỗi ngày. Nhưng trong một xã hội hiện đại, nơi mà nhịp sống hối hả cuốn đi sự kiên nhẫn, nơi mà thành tích đôi khi được đặt cao hơn cảm xúc, thì việc dạy con yêu thương lại trở thành một thách thức không nhỏ đối với nhiều bậc cha mẹ.

Thực tế hiện nay cho thấy, không ít phụ huynh cảm thấy “bất lực” khi không tìm được tiếng nói chung với con. Khoảng cách thế hệ, áp lực xã hội, và sự kỳ vọng đôi khi khiến cha mẹ quên mất một điều: trẻ con cần được yêu thương đúng cách hơn là cần được “dạy dỗ nghiêm khắc”. Và chỉ khi cha mẹ biết dừng lại để lắng nghe, biết kiên nhẫn để thấu hiểu, thì con mới cảm thấy an toàn để mở lòng, để học cách yêu thương.

Gia đình yêu thương — Các nghiên cứu tâm lý đã chỉ ra rằng, khi con người giúp đỡ người khác, não bộ sẽ tiết ra endorphin - “hormone hạnh phúc” - tạo cảm giác vui vẻ và bình an. Điều đó có nghĩa là sự yêu thương không chỉ mang lại sự ấm áp, mà còn khiến chính bản thân mình hạnh phúc hơn.

Yêu thương - chiếc chìa khoá mở cánh cửa tâm hồn con trẻ

Trao đổi với PV Tạp chí Trẻ em Việt Nam, PGS.TS Trần Thành Nam - chuyên gia tâm lý, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội chia sẻ, trong cuộc sống hiện đại, nơi guồng quay công việc và áp lực xã hội bủa vây, mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái đôi khi trở nên xa cách hơn bao giờ hết.

Khi tình yêu thương không được bày tỏ đúng cách, sự im lặng và thờ ơ có thể dần chiếm chỗ của sự kết nối, khiến những đứa trẻ dường như không còn quan tâm đến gia đình, và người lớn cảm thấy “khó gần gũi” với chính con mình.

Trần Thành Nam — Khi cha mẹ luôn kiểm soát được cảm xúc của mình, tôn trọng sự khác biệt, biết lắng nghe bằng sự thấu cảm, không ngừng động viên dù là những cố gắng nhỏ nhất của con, đứa trẻ sẽ tự giác sống có trách nhiệm, không cần phải ép buộc hay trừng phạt.

Theo PGS.TS Trần Thành Nam, việc đưa giáo dục lòng yêu thương và hành vi giúp đỡ người khác vào trường học hiện nay không chỉ giúp trẻ học cách chia sẻ và đồng cảm mà còn mang lại những hiệu quả rõ rệt: kết quả học tập được cải thiện, mối quan hệ giữa học sinh được gắn bó hơn, giảm thiểu tình trạng bạo lực học đường và nâng cao sự kết nối trong gia đình.

Tuy nhiên, mọi hành trình đều cần phải bắt đầu từ gia đình - nơi trẻ được yêu thương đầu tiên. Muốn hiểu và gần gũi với con, cha mẹ trước tiên cần dành thời gian tìm hiểu tính cách, sở thích và những biến chuyển trong tâm lý con.

Sự thờ ơ, vô cảm ở trẻ đôi khi chính là lời cầu cứu thầm lặng khi trẻ không tìm được ai thực sự lắng nghe và yêu thương đúng cách. Những biểu hiện như tránh giao tiếp, khép kín với mọi điều xung quanh có thể là dấu hiệu cho thấy trẻ đang cảm thấy cô đơn và không được thấu hiểu.

Khi đó, thay vì trách mắng hay giáo huấn, cha mẹ nên chủ động đến gần con bằng sự nhẹ nhàng và chân thành - tìm ra điều con quan tâm để trò chuyện, không nhằm mục đích dạy con mà để xây dựng lại nhịp cầu yêu thương.

gia đình 2 — Làm cha mẹ là một hành trình không hề dễ dàng, nhất là khi phải vừa nuôi dưỡng, vừa thấu hiểu và đồng hành cùng con bằng tình yêu thương chân thành.

Với nhiều học sinh, chỉ cần cha mẹ thật lòng lắng nghe, con sẽ cảm thấy mình được yêu thương và tôn trọng. “Cánh cửa tâm trí” của con cũng sẽ mở ra dễ dàng hơn, cho phép cha mẹ bước vào thế giới nội tâm của con một cách tự nhiên nhất. Nhưng để làm được điều đó, người lớn cần học cách lắng nghe bằng cả trái tim, thay vì lắng nghe để phán xét hay sửa sai.

PGS.TS Trần Thành Nam nhấn mạnh rằng, trong mỗi cuộc trò chuyện, cha mẹ chỉ nên chiếm khoảng 20% thời lượng nói - hãy để 80% còn lại là không gian để con được chia sẻ, bày tỏ và dẫn dắt. Và trong khoảng thời gian ấy, điều quý giá nhất chính là sự hiện diện trọn vẹn, không điện thoại, không vội vàng, không cắt lời, không áp đặt.

“Đôi khi, điều con cần không phải là lời khuyên, mà là cảm giác được lắng nghe, được thấu hiểu, được công nhận những cảm xúc thật của mình”, vị chuyên gia nói. Tuy nhiên, không phải đứa trẻ nào cũng dễ dàng mở lòng. Có những em thích chia sẻ, nhưng cũng có trẻ chỉ im lặng quan sát. Lúc đó, điều cha mẹ cần làm không phải là thúc ép con nói ra, mà là kiên trì gửi đến con thông điệp: “Bố mẹ luôn sẵn sàng lắng nghe - bất cứ khi nào con muốn”. Đó cũng chính là một biểu hiện của yêu thương vô điều kiện - thứ nuôi dưỡng tâm hồn con bền vững hơn mọi bài học khác.

67fa8a1b052e6 — “Không có công thức nào là tuyệt đối trong việc nuôi dạy trẻ, bởi mỗi đứa trẻ là một thế giới riêng - với cảm xúc, tính cách và cách nhìn nhận cuộc sống rất khác nhau”, TS. Trần Thành Nam nhấn mạnh.

Hành trình tạo nên những tâm hồn biết kết nối và sẻ chia

Một trong những điều quan trọng nhất trong hành trình làm cha mẹ, theo TS. Trần Thành Nam, chính là thể hiện tình yêu thương một cách rõ ràng và thường xuyên. Một mái nhà yêu thương là nơi con được tự do là chính mình, được làm những điều yêu thích, có không gian riêng tư nhưng vẫn luôn có cha mẹ bên cạnh khi cần. Tình yêu thương ở đây không phải là sự kiểm soát hay bao bọc, mà là cách cha mẹ kiên nhẫn đứng sau, âm thầm nâng đỡ những bước đi đầu tiên trong cuộc sống độc lập của con.

Cha mẹ cũng nên thường xuyên tạo ra những hoạt động gia đình - đơn giản như cùng ăn tối, đi chơi cuối tuần, cùng đọc sách, nấu ăn - để xây dựng sự gắn kết tự nhiên, giúp con học cách mở lòng, lắng nghe và trò chuyện nhiều hơn với mọi người. Chính những khoảnh khắc nhỏ ấy lại là sợi chỉ vàng kết nối trái tim cả nhà lại gần nhau hơn.

Tình yêu thương cũng cần được rèn luyện và vun đắp từng ngày, qua những việc giản dị nhất. Hướng dẫn trẻ chăm sóc một chậu cây, cho thú cưng ăn, tưới nước mỗi ngày - chính là cách để con học được sự kiên nhẫn, tinh thần trách nhiệm, và đặc biệt là cảm nhận được niềm vui khi trao đi yêu thương. Khi nhìn thấy sự sống lớn lên nhờ mình chăm sóc, trẻ sẽ thấm dần bài học về sự gắn bó, quan tâm và sẻ chia trong cuộc sống.

Trong suốt quá trình ấy, cha mẹ không chỉ là người hướng dẫn mà còn là tấm gương sống động về cách yêu thương, đối nhân xử thế. Trẻ học bằng cách quan sát, do đó từng hành động tử tế, từng lời nói nhẹ nhàng của cha mẹ sẽ âm thầm gieo vào lòng con những hạt giống của lòng nhân ái, sự bao dung và trách nhiệm.

Muốn con biết yêu thương, trước tiên hãy cho con được sống trong một tình yêu không điều kiện. Thời gian bên nhau không nên là chuỗi áp lực hay căng thẳng, mà là niềm vui, là phần thưởng ngọt ngào cho cả cha mẹ và con cái. Đó là lúc những mối quan hệ được vun đắp không phải bằng lời dạy dỗ, mà bằng những ánh mắt cảm thông, những tiếng cười chung và sự hiện diện chân thành.

Trong một góc nhìn xa hơn, PGS.TS Trần Thành Nam nhấn mạnh: “Nếu chúng ta không tạo đủ không gian cho thế hệ trẻ được yêu thương, được sống thật với cảm xúc và học cách ứng xử, thì đến một ngày, khi chính chúng ta về già, sẽ không còn những người trẻ đủ kỹ năng để kết nối, để chăm sóc và chia sẻ cùng người lớn”. Yêu thương không chỉ là nghĩa vụ với con cái, đó còn là cách chúng ta gieo lại hạnh phúc cho chính mình trong tương lai.

(Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện - Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch thực hiện).

Like fanpage để theo dõi thông tin mới nhất