Xem tivi nhiều gây hại quá trình phát triển ngôn ngữ của trẻ?

Từ những ngày đầu tiên được sinh ra, việc người lớn nói chuyện, đọc sách và thậm chí hát cho trẻ sơ sinh nghe được chứng minh là có lợi cho việc phát triển ngôn ngữ của trẻ. Tuy nhiên, trong xu thế hiện đại, cha mẹ ngày càng bận rộn hơn, khiến một số phụ huynh tự đặt câu hỏi liệu việc cho trẻ nhỏ xem tivi và nghe tiếng nói thông qua tivi hoặc các thiết bị khác có an toàn hay không?

Tạp âm ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình học nói của trẻ

Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) khuyến cáo, trẻ em dưới 2 tuổi không nên xem bất kì chương trình truyền hình nào. Tuy nhiên trong thực tế, đôi khi những vị phụ huynh thường bận bịu và bật tivi lên bé xem hàng giờ đồng hồ. Mặc dù nhiều cha mẹ nhận thức rằng, việc xem tivi quá nhiều không có lợi, nhưng họ có thể chưa biết rõ về những tác động xấu mà tivi có thể gây ra cho trẻ nhỏ, đặc biệt là khi nghe những tiếng tạp âm. 

Đáng kinh ngạc, ngay từ khi mới 2 tháng tuổi, trẻ sơ sinh đã bắt đầu phát ra những nguyên âm, và khi đến 4 tháng tuổi, một số trẻ đã bước vào giai đoạn bập bẹ. Dù kích thước nhỏ nhưng bộ não của trẻ cực kỳ mạnh mẽ khi chúng hấp thụ toàn bộ ngôn ngữ xung quanh trong quá trình cố gắng phát ra những âm thanh đầu tiên. Vì vậy, bất kỳ ngôn ngữ nào mà trẻ nghe đều được tích lũy và sẽ giúp chúng hình thành những từ đầu tiên. 

Đã có những nghiên cứu chỉ ra, cho trẻ xem tivi nhiều sẽ làm giảm khả năng học ngôn ngữ khi chúng còn quá nhỏ.

Trẻ sơ sinh cần tương tác ngôn ngữ trực tiếp

Vậy, sự khác biệt giữa việc nói chuyện qua tivi và trò chuyện trực tiếp với em bé chưa biết nói là gì?

Khi trẻ tham gia tương tác theo kiểu hỏi – đáp và bình luận cùng cha mẹ, con đang ở trạng thái tập trung, suy nghĩ và não bộ đang hoạt động hết công suất để học hỏi thêm về cách thức hoạt động của ngôn ngữ và giao tiếp. Giao tiếp giữa hai người đòi hỏi sự chú ý và tiếp thu các tín hiệu phi ngôn ngữ như ngôn ngữ cơ thể, giọng điệu, biểu cảm khuôn mặt... Ngược lại, xem tivi chỉ là hoạt động thụ động, trẻ không cần tương tác, bộ não cũng không được kích thích nhiều.

Ví dụ, khi phụ huynh nói với con "Mẹ yêu con!" và chỉ vào bản thân mình ở từ "Mẹ" rồi chỉ vào bé khi nói "con", mẹ đang giúp bé hiểu những từ đó có nghĩa cụ thể. Ngược lại, nếu bé nghe thấy cụm từ "Mẹ yêu con" từ tivi, nó sẽ không mang nhiều ý nghĩa.

Nghiên cứu cho thấy, trò chuyện trực tiếp là cách tốt nhất để dạy trẻ tập nói. Tiếng ồn xung quanh (như tiếng tivi) chỉ khiến trẻ mất tập trung và có thể ảnh hưởng đến khả năng học tập sau này.

Số lượng từ mà trẻ được nghe trực tiếp ảnh hưởng trực tiếp đến vốn từ vựng của trẻ. Những từ trẻ nghe từ tivi, video, radio hay các cuộc trò chuyện khác không có tác dụng tương tự.

Những cách nhằm cải thiện giao tiếp trực tiếp

Đọc sách cho bé

Hãy biến việc đọc sách trở thành thói quen chung của cả gia đình. Đọc sách không chỉ giúp bé phát triển trí tuệ, ngôn ngữ mà còn là cơ hội tuyệt vời để gắn kết yêu thương và tạo nên những khoảnh khắc thư giãn, ấm áp bên nhau.

Bố mẹ có thể đọc cho bé nghe bất cứ thứ gì: truyện cổ tích, truyện ngụ ngôn, thơ, báo, biển báo, hướng dẫn sử dụng... Bất kỳ loại sách nào cũng có thể giúp bé tiếp xúc với ngôn ngữ phong phú và đa dạng, từ đó kích thích khả năng tư duy và học hỏi của bé.

Hát cho bé nghe

Hát ru không chỉ là cách để bạn vui đùa, gắn kết với bé mà còn là phương pháp giúp bé dễ ngủ một cách tự nhiên và êm ái. Theo UNICEF, hát cho bé nghe có thể làm giảm nhịp tim, giúp bé thư giãn và bình tĩnh. Âm nhạc và lời hát còn kích thích phát triển não bộ của bé, giúp bé tiếp thu ngôn ngữ hiệu quả hơn. 

Biến mọi hoạt động thành bài học ngôn ngữ thú vị cho bé

Trò chuyện về những việc bố mẹ đang làm hằng ngày là cách tuyệt vời để giúp bé học thêm nhiều từ mới. Ví dụ, khi giặt quần áo, phụ huynh có thể kể cho bé nghe về từng bước giặt, sấy và gấp đồ. Thậm chí, bố mẹ còn có thể chỉ cho bé về màu sắc, chất liệu của quần áo, hay kể về chiếc áo thun yêu thích của mình hoặc chiếc chăn nhỏ đặc biệt của bé. 

Để bé "nghe lén" những cuộc trò chuyện của người lớn

Khi cha mẹ đang trò chuyện với người lớn khác, hãy bế bé bên mình và cho bé "nghe lén" cuộc trò chuyện. Bé sẽ được tiếp xúc với nhiều giọng nói khác nhau, các cách diễn đạt mới và những từ vựng mới, tất cả đều giúp ích cho quá trình phát triển ngôn ngữ của bé.

Biến thế giới xung quanh thành bài học thú vị cho bé

Hãy bắt đầu bằng việc miêu tả những gì xung quanh khi không biết phải nói gì với bé. 

Dẫn bé đi dạo quanh nhà hoặc khu phố và chỉ ra các hình dạng, màu sắc, đồ vật, con người và những thứ khác. Bé sẽ thích nghe giọng nói của bố mẹ, hơn nữa bé còn có thể học được một số từ mới.

Trong thế giới hiện đại ngày nay có rất nhiều các thiết bị giải trí thu hút trẻ nhỏ, thậm chí nhiều gia đình rất vất vả để xử lý khi phát hiện ra con nghiện xem tivi hoặc điện thoại, bị chìm đắm trong thế giới ảo. Vì vậy, chúng tôi đưa ra lời khuyên cho các gia đình hãy lường trước những nguy cơ xấu với trẻ, không để xảy ra những hệ luỵ đáng tiếc.