Cần lên án hành vi ngăn cản học sinh lớp 9 thi vào lớp 10 công lập

Vi phạm luật và cần lên án

Câu chuyện định hướng học sinh có điểm học tập thấp không thi vào lớp 10 đã trở thành một đề tài gây tranh cãi trong dư luận gần đây, đặt ra câu hỏi về tính phân luồng và vấn đề nguyên tắc trong giáo dục.

Vấn đề này không phải mới nhưng tiếp tục lặp lại thời gian gần đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) và Sở GD&ĐT các địa phương đã phải nhắc nhở, chấn chỉnh, thậm chí can thiệp trực tiếp như việc Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội yêu cầu bổ sung 16 học sinh có mong muốn thi vào lớp 10 công lập nhưng Trường THCS Tiến Thịnh (huyện Mê Linh) không phát phiếu đăng ký dự thi.

Trao đổi với Tạp chí Trẻ em Việt Nam, ông Hà Đình Bốn – Phó chủ tịch Hội bảo vệ Quyền trẻ em Việt Nam cho biết: Trước hết cần phải khẳng định, quyền học tập của trẻ em được đảm bảo trong Luật Trẻ em năm 2016 của Việt Nam và Công ước về Quyền trẻ em của Liên Hợp Quốc là những điểm nhấn quan trọng trong việc bảo vệ và thúc đẩy quyền lợi của trẻ em.

Trong đó, Luật Trẻ em năm 2016 của Việt Nam quy định chi tiết về quyền học tập của trẻ em. Theo Điều 16 của Luật này, trẻ em có quyền được giáo dục, học tập và phát triển năng lực bản thân.

Luật cũng nêu rõ trách nhiệm của gia đình, nhà trường và xã hội trong việc đảm bảo trẻ em được đi học và phát triển toàn diện.

Cụ thể, gia đình, cha mẹ hoặc người giám hộ có trách nhiệm tạo điều kiện thuận lợi cho trẻ em đi học và tham gia các hoạt động giáo dục, rèn luyện.

Nhà trường: Cơ sở giáo dục có trách nhiệm cung cấp môi trường học tập an toàn, lành mạnh và không phân biệt đối xử. Trường học cũng phải đảm bảo chương trình giáo dục phù hợp với từng độ tuổi và nhu cầu của trẻ em.

Nhà nước: Chính phủ và các cơ quan nhà nước có trách nhiệm đảm bảo mọi trẻ em đều có quyền tiếp cận giáo dục, đặc biệt là trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, trẻ em khuyết tật, và trẻ em ở vùng sâu, vùng xa.

Bên cạnh đó, Công ước về Quyền trẻ em của Liên Hợp Quốc, được thông qua vào năm 1989 và có hiệu lực vào năm 1990, là một trong những văn kiện quốc tế quan trọng nhất về quyền trẻ em. Việt Nam đã phê chuẩn công ước này vào năm 1990.

Công ước quy định quyền học tập của trẻ em trong Điều 28 và Điều 29:

Có thể thấy, Luật Trẻ em năm 2016 của Việt Nam được xây dựng trên cơ sở các nguyên tắc và quy định của Công ước về Quyền trẻ em của Liên Hợp Quốc.

Cả hai văn bản đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đảm bảo quyền học tập cho trẻ em, coi đó là yếu tố then chốt trong sự phát triển toàn diện của trẻ em.

Việt Nam, bằng việc phê chuẩn Công ước và ban hành Luật Trẻ em, đã thể hiện cam kết mạnh mẽ trong việc bảo vệ và thúc đẩy quyền học tập cho mọi trẻ em, góp phần xây dựng một xã hội công bằng và phát triển bền vững.

Việc ngăn cản hoặc khuyên học sinh yếu kém không thi vào lớp 10 với bất kỳ lý do nào cũng không thể chấp nhận được.

Theo ông Hà Đình Bốn, có thể dễ dàng giải thích hiện tượng này là bảo vệ thành tích của các nhà trường và những lợi ích không chính đang từ các giáo viên. Vì vậy cần lên án mạnh mẽ bảo đảm quyền lợi tham gia kỳ thi tuyển sinh lớp 10 THPT công lập năm học 2023 - 2024 của học sinh, khi các em đủ điều kiện, có nguyện vọng.

Cần giải pháp căn cơ từ Bộ Giáo dục và Đào tạo

Tuy nhiên, để giải quyết vấn đề này, chúng ta cần hiểu rõ về mục tiêu phân luồng trong giáo dục.

Một điều quan trọng là việc cải thiện chất lượng giáo dục không thể chỉ diễn ra ở giai đoạn cuối cùng của học sinh trước khi họ tốt nghiệp lớp 9. Điều này không chỉ tạo ra căng thẳng và rối loạn xã hội mà còn làm giảm hiệu quả của hệ thống giáo dục. Bộ GD&ĐT cần phải đề xuất các giải pháp căn bản để giải quyết vấn đề này, thay vì để cho tình trạng này kéo dài.

Nguyên nhân của vấn đề này chính là sự chạy theo thành tích và áp lực đặt lên học sinh để đạt được điểm số cao. Để cải thiện, chúng ta cần thay đổi cách tiếp cận giáo dục, bao gồm việc thay đổi chương trình học và phương pháp dạy học để phản ánh đúng nhu cầu và khả năng của học sinh. Điều này đòi hỏi một hệ thống đánh giá toàn diện và công bằng, không chỉ dựa vào thành tích mà còn vào phẩm chất và năng lực của học sinh.

Trong giai đoạn cấp 2 (từ lớp 6 đến lớp 9), cần thực hiện việc đánh giá học sinh một cách công bằng và chính xác để thúc đẩy mục tiêu của việc học và thi thật.

Điều này nhấn mạnh vào việc tạo ra nhân tài thực sự, có năng lực thực sự cho xã hội.

Để giải quyết vấn đề này, chúng ta cần áp dụng các biện pháp cải thiện chất lượng giáo dục từng bước. Các trường cần thay đổi cách tiếp cận đánh giá học sinh, không chỉ tập trung vào kết quả cuối cùng mà còn vào quá trình học tập và phát triển cá nhân của học sinh. Điều này đòi hỏi sự nghiêm túc và trách nhiệm từ cả giáo viên và học sinh.

Nếu chúng ta vẫn tiếp tục chạy theo thành tích và điểm số, chúng ta sẽ tiếp tục gặp phải vấn đề về thành tích ảo trong giáo dục. Để giải quyết vấn đề này, cần có sự hợp tác giữa các bên liên quan, bao gồm cả nhà trường, phụ huynh và cơ quan quản lý giáo dục.

Đồng thời, cần tạo ra các điều kiện để học sinh có động lực và nỗ lực hơn trong việc học tập và phát triển bản thân. Điều này đòi hỏi sự hỗ trợ và khuyến khích từ cả gia đình và cộng đồng giáo dục.

Cuối cùng, cần thực hiện các biện pháp để đảm bảo quyền được học tập của học sinh.

Điều này bao gồm việc đầu tư vào giáo dục, thúc đẩy sự tự chủ của các trường học và tạo ra các mô hình giáo dục phù hợp với nhu cầu và điều kiện cụ thể của từng địa phương.

Điều 28 - 29 của Công ước quốc tế về Quyền trẻ em

Điều 28: Quyền được giáo dục

Các quốc gia thành viên phải đảm bảo rằng mọi trẻ em đều có quyền học tập. Giáo dục tiểu học phải là bắt buộc và miễn phí cho tất cả trẻ em.

Các quốc gia cần khuyến khích phát triển các hình thức giáo dục trung học và làm cho giáo dục trung học miễn phí và có thể tiếp cận được.

Giáo dục đại học cần được tiếp cận dựa trên năng lực của mỗi người bằng mọi phương tiện thích hợp.

Các biện pháp kỷ luật trong trường học cần được thực hiện theo cách tôn trọng phẩm giá của trẻ em và phù hợp với Công ước.

Điều 29: Mục tiêu của giáo dục

Giáo dục phải phát triển toàn diện nhân cách, tài năng và năng lực tinh thần và thể chất của trẻ em.

Giáo dục cần chuẩn bị cho trẻ em một cuộc sống có trách nhiệm trong một xã hội tự do, trong tinh thần hiểu biết, hòa bình, khoan dung, bình đẳng giới và tình bạn giữa các dân tộc.

Giáo dục cần thúc đẩy sự tôn trọng quyền con người, các quyền và tự do cơ bản của người khác.

Luật trẻ em 2016 quy định tại Điều 16. Quyền được giáo dục, học tập và phát triển năng khiếu

1. Trẻ em có quyền được giáo dục, học tập để phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng của bản thân.

2. Trẻ em được bình đẳng về cơ hội học tập và giáo dục; được phát triển tài năng, năng khiếu, sáng tạo, phát minh.