Vai trò gia đình trong chăm sóc, giáo dục và bảo vệ trẻ em

Việt Nam là một trong những nước phê chuẩn và cam kết thực hiện Công ước Liên hợp quốc về quyền trẻ em từ rất sớm, công ước khẳng định: “Trẻ em có quyền được chăm sóc đầy đủ và toàn diện ngay từ khi còn nằm trong bụng mẹ cho đến khi trưởng thành…”.

Trong 17 mục tiêu toàn cầu về phát triển bền vững của chương trình Nghị sự 2030, Liên Hiệp Quốc cũng xác định có 4 mục tiêu trực tiếp tập trung vào sự phát triển của trẻ em trong những năm đầu đời, và 5 mục tiêu liên quan gián tiếp đến phát triển trẻ em toàn diện.

Vì vậy, Việt Nam đã tích cực nội luật hóa các quy định của pháp luật quốc tế vào hệ thống pháp luật quốc gia, tạo những hành lang pháp lý và định hướng cho công tác chăm sóc, giáo dục và bảo vệ trẻ em, đảm bảo thực thi các quyền của trẻ em, giúp trẻ phát triển toàn diện.

Bên cạnh đó, hệ thống chính sách, biện pháp nhằm hỗ trợ cha mẹ trong chăm sóc, giáo dục, bảo vệ trẻ qua các giai đoạn phát triển cũng được xây dựng và đảm bảo thực thi.

Chia sẻ về vấn đề này, luật sư Nguyễn Anh Tuấn, Đoàn luật sư thành phố Hà Nội, cũng cho biết: Vấn đề chăm sóc, giáo dục và bảo vệ trẻ em được cả xã hội quan tâm, nó được quy định trong Hiến pháp và luật. Cụ thể, Hiến pháp 2013 (Điều 37, chương II) quy định “Trẻ em có quyền được Nhà nước, gia đình và xã hội bảo vệ, chăm sóc và giáo dục; được tham gia vào các vấn đề về trẻ em. Nghiêm cấm xâm hại, hành hạ, ngược đãi, bỏ mặc, lạm dụng, bóc lột sức lao động và những hành vi khác vi phạm quyền trẻ em”.

Bên cạnh đó, Luật Trẻ em (2016) từ Điều 23 đến Điều 32 cũng quy định rất chi tiết về trách nhiệm của gia đình đối với sự phát triển của trẻ em, coi gia đình là người trước tiên chịu trách nhiệm đối với trẻ em về: Đăng ký khai sinh; chăm sóc, nuôi dưỡng, dành điều kiện tốt nhất cho trẻ em; đảm bảo cho trẻ em sống chung với cha mẹ; bảo vệ tính mạng, thân thể, nhân phẩm, danh dự của trẻ em; bảo vệ sức khỏe, bảo đảm quyền được học tập; đảm bảo điều kiện vui chơi, giải trí, hoạt động văn hóa nghệ thuật phù hợp với lứa tuổi; đảm bảo quyền phát triển năng khiếu, quyền dân sự; đảm bảo quyền được tiếp cận thông tin, bày tỏ ý kiến, tham gia hoạt động xã hội.

Đặc biệt, luật trẻ em nghiêm cấm cha mẹ bỏ rơi con; khi cha mẹ gặp khó khăn tự mình không giải quyết được, có thể yêu cầu và được cơ quan, tổ chức hữu quan giúp đỡ để thực hiện trách nhiệm của mình trong việc chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ em.

Theo ông Tuấn, ngoài Luật Trẻ em thì một số Luật khác cũng quy định nghĩa vụ và quyền của cha mẹ trong chăm sóc trẻ em. Như Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định tại Điều 69: Cần thương yêu con, tôn trọng ý kiến của con; chăm lo việc học tập, giáo dục để con phát triển lành mạnh về thể chất, trí tuệ, đạo đức, trở thành người con hiếu thảo của gia đình, công dân có ích cho xã hội.

Hay Luật Lao động năm 2012 còn dành riêng một chương quy định liên quan lao động nữ, trong đó, quy định tạo điều kiện cho phụ nữ khi mang thai, nuôi con nhỏ, như: Lao động nữ được nghỉ thai sản trước và sau khi sinh là 6 tháng, tạo điều kiện cho trẻ nhỏ được bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu; các quy định bảo vệ thai sản đối với lao động nữ; quy định trợ cấp khi nghỉ để chăm sóc con ốm, khám thai, thực hiện các biện pháp tránh thai; quy định các công việc không được sử dụng lao động nữ khi công việc có ảnh hưởng xấu tới chức năng sinh đẻ và nuôi con.

Có thể thấy, vai trò của gia đình, cha mẹ trong chăm sóc, giáo dục và bảo vệ trẻ em là hết sức quan trọng, được Nhà nước đặc biệt quan tâm. Nhiều năm trở lại đây, các cơ quan chức năng đã mở rộng, nâng cao chất lượng hoạt động trợ giúp pháp lý, tư vấn hỗ trợ hôn nhân và gia đình. Và quan tâm vấn đề dinh dưỡng cho bà mẹ và trẻ em.Bên cạnh đó cũng xây dựng chương trình giáo dục quốc gia về gia đình, chú trọng giáo dục sớm, giáo dục tiền hôn nhân.