Nhiều trẻ vị thành niên hứng chịu hậu quả khủng khiếp do thiếu kiến thức giới tính

Thống kê của Bộ Y tế và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho thấy, từ năm 2013 - 2019, tỷ lệ trẻ quan hệ tình dục trước 14 tuổi đã tăng gần gấp 2 lần, từ 1,45% (năm 2013), tăng lên 3,51% (năm 2019). Theo số liệu năm 2019, trong số những học sinh đã từng quan hệ tình dục, 42,4% có sử dụng bao cao su và 44,0% sử dụng các phương pháp ngừa thai khác, thấp hơn so với tỷ lệ này vào năm 2013, lần lượt là 52,6% và 64,2%.

Đáng nói, việc quan hệ tình dục trước 14 tuổi và không sử dụng bao cao su góp phần gây ra tình trạng mang thai ở tuổi vị thành niên và mang thai ngoài ý muốn cũng như tỷ lệ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục cao. Đặc biệt, Việt Nam nằm trong 20 quốc gia có tỷ lệ nạo phá thai vị thành niên cao nhất. Điều này đã đặt ra câu hỏi về sự cần thiết trong việc cải thiện giáo dục giới tính ở các trường THCS và THPT ở Việt Nam.

Quan hệ tình dục sớm dẫn đến nhiều hệ luỵ

Trao đổi với phóng viên (PV) Tạp chí Trẻ em Việt Nam, PGS.TS Trần Thành Nam, chuyên gia Tâm lý học - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho biết, ngày nay trẻ có xu hướng dậy thì sớm hơn, nhiều trẻ 10 tuổi đã bắt đầu bước vào tuổi dậy thì.

“Khi bước vào tuổi mới lớn, sự tò mò về tình dục là điều rất tự nhiên, một số bạn trẻ lựa chọn con đường khám phá bản thân và tìm hiểu về cơ thể thông qua việc trải nghiệm thực tế. Đồng thời, áp lực chứng tỏ bản thân là người lớn khiến nhiều bạn trẻ cho rằng việc quan hệ tình dục là một thước đo sự trưởng thành”, TS. Trần Thành Nam nói.

Ngoài ra, hiện nay trên mạng xã hội, các thông tin xấu độc, không phù hợp với thuần phong mỹ tục xuất hiện quá nhiều khiến các em suy nghĩ lệch lạc về quan hệ tình dục. Ngoài ra, khi cảm thấy quá áp lực hoặc căng thẳng trong học tập và cuộc sống, nhiều bạn trẻ có xu hướng hành động bốc đồng như quan hệ tình dục mà không suy nghĩ kỹ. 

Dưới áp lực lớn, một số bạn trẻ không kiểm soát được cảm xúc mà chỉ muốn nhanh chóng được giải tỏa. Điều này dẫn đến việc các em thường không chú ý đến việc bảo vệ bản thân như sử dụng các biện pháp tránh thai dẫn đến những hệ lụy nghiêm trọng về sức khỏe và tâm lý.

TS.BS Đỗ Minh Loan, Trưởng khoa Sức khoẻ Vị thành niên – Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, vị thành niên (VTN) là những trẻ từ 10 đến 19 tuổi. Vào thời điểm này, trẻ phát triển các chức năng sinh dục, sinh sản, nhu cầu tình dục xuất hiện và chưa đủ kỹ năng để kiểm soát ham muốn tình dục. 

Việc thiếu hiểu biết về chu kỳ kinh nguyệt, cơ chế thụ thai, các biện pháp tránh thai và thiếu tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc SKSS, cùng với đó là chưa được giáo dục đầy đủ về sức khỏe giới tính, cha mẹ còn hời hợt về việc giáo dục cho con em là những nguyên nhân gây ra nhiều hệ lụy trong tương lai.

Trẻ sẽ đối mặt với rất nhiều nguy cơ về sức khỏe sinh sản (SKSS), sức khỏe tình dục (SKTD) như quan hệ tình dục không an toàn, quan hệ tình dục trước hôn nhân, sống thử trước hôn nhân, mang thai ngoài ý muốn, mắc các nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục và HIV/AIDS.

Ngoài ra, theo TS. Đỗ Minh Loan, khi có thai ở tuổi VTN, các em phải gián đoạn việc học hành, khó khăn về kinh tế và không kiếm được ra tiền sẽ dẫn trẻ lâm vào con đường bế tắc. Hạnh phúc gia đình dễdàng bị rạn nứt, tỷ lệ ly dị cao và bị phân biệt đối xử bởi cộng đồng sẽ làm ảnh hưởng đến tương lai của trẻ VTN và khiến các em dễ bị căng thẳng cũng như khủng hoảng tâm lý..

Gần gũi con là "liều thuốc" tốt nhất để ngăn chặn việc quan hệ tình dục sớm

Bác sĩ Đào Văn Thụ - Phó Giám đốc Trung tâm Tư vấn sức khoẻ sinh sản, Bệnh viện Phụ sản Trung ương cho biết, một năm Trung tâm tiếp nhận 30 - 35 cháu dưới tuổi 16 đến để xin bỏ thai. Điều này chỉ ra rằng, giới trẻ hiện nay có xu hướng quan hệ tình dục sớm. Đồng thời, có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến việc mang thai và gia tăng tình trạng nạo, phá thai ở trẻ VTN. Đó là do nhiều phụ huynh thiếu quan tâm, chăm sóc, ngại chia sẻ kiến thức giới tính cho con cái, chưa trở thành người đồng hành để chia sẻ. Nhiều gia đình phó mặc con cho nhà trường và xã hội, đến khi phát hiện con trẻ có thai thì đã muộn. 

Cũng có chung ý kiến, TS. Đỗ Minh Loan nhấn mạnh, VTN là giai đoạn thay đổi về thể chất và tâm sinh lý. Vì thế, khi có con trong độ tuổi VTN, cha mẹ nên quan tâm đến con cái nhiều hơn. Các bậc cha mẹ nên dành nhiều thời gian trò chuyện tâm sự với con những định hướng đúng đắn về tình cảm. Đồng thời,phối hợp cùng nhà trường để trang bị thêm cho trẻ những kiến thức về SKSS, giúp các em có nhận thức đúng đắn tránh được những sai lầm không đáng có.

Theo TS. Trần Thành Nam, nhiều phụ huynh nghĩ rằng, ở độ tuổi từ 12-13 tuổi, con còn quá nhỏ và vẫn chưa cần giáo dục giới tính, chưa cần nói đến quan hệ tình dục. Điều này dẫn đến tình trạng trẻ không được trang bị đầy đủ kỹ năng, dễ gặp “tai nạn” mang bầu khi tham gia những hành vi tình dục thiếu an toàn. 

Trước thực trạng trẻ vị thành niên quan hệ tình dục ngày càng "trẻ hóa", TS. Trần Thành Nam đưa ra lời khuyên, để hạn chế được việc trẻ tự tìm hiểu một cách không an toàn, cha mẹ nên là người cung cấp thông tin để trẻ có thể hiểu và dự phòng cho chính mình. 

Cha mẹ cần giúp con hiểu rằng, quan hệ tình dục là một phần tự nhiên của cuộc sống, nhưng đi kèm với đó là những rủi ro. Việc quan trọng là làm thế nào để giảm thiểu những rủi ro này bằng cách sử dụng các biện pháp bảo vệ.

Giáo dục giới tính nên trở thành một nội dung giáo dục chính khóa trong nhà trường 

TS. Đỗ Minh Loan nhấn mạnh, ngành chức năng cần tăng cường giáo dục, chăm sóc sức khoẻ tiền hôn nhân, các vấn đề liên quan đến SKSS, hướng dẫn các biện pháp tránh thai phù hợp, hạn chế tình trạng phá thai và ngăn ngừa các bệnh lây qua đường tình dục. Đặc biệt, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa nhà trường – gia đình – xã hội. Nhà trường cần tổ chức các hoạt động ngoại khóa, tạo ra không gian để học sinh được thảo luận, chia sẻ những thắc mắc của mình. Chuỗi hoạt động tư vấn và hướng dẫn về giới tính trong nhà trường cũng là nguồn tài liệu chính thức để cung cấp các thông tin đáng tin cậy cho học sinh. Từ đó, giúp các em được trang bị đầy đủ kiến thức về giới tính và sức khoẻ sinh sản, góp phần nâng cao chất lượng dân số trong tương lai.

PGS.TS Trần Thành Nam cho rằng, để học sinh thoải mái chia sẻ về các vấn đề liên quan đến giới tính, bên cạnh trách nhiệm của các bậc phụ huynh, nhà trường cũng phải chung tay để hướng dẫn cho trẻ cách cân bằng cảm xúc một cách tích cực. Nhà trường cần tạo ra một môi trường học tập an toàn, tôn trọng sự khác biệt và không kỳ thị. Một môi trường học tập cởi mở và thân thiện là điều kiện cần thiết để giáo dục giới tính đạt hiệu quả cao.

Hiện nay, mặc dù đã được đề cập nhiều về vai trò của giáo dục giới tính và tình dục, nhưng dường như tại các trường học việc này vẫn chưa được đưa vào giảng dạy như một nội dung chính khóa, thường xuyên.

“Nhà trường đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc giáo dục giới tính cho học sinh. Tuy nhiên, chúng ta vẫn chưa có đội ngũ giáo viên được tập huấn chuẩn về kiến thức và năng lực để triển khai trong nhà trường. Do đó, phần lớn các nội dung giáo dục cũng chỉ mang tính chất nói cho qua chứ không phải nói cho ra vấn đề”, TS. Trần Thành Nam nhận định.

Theo PGS.TS Trần Thành Nam, nhà trường cần tích cực đưa giáo dục giới tính vào chương trình giảng dạy chính thức, tạo ra một môi trường học thân thiện và an toàn để học sinh có thể thoải mái thảo luận về các vấn đề liên quan đến giới tính, SKSS mà không cảm thấy xấu hổ hoặc bị phán xét.