“Yêu sớm” kéo theo nhiều hệ lụy

Theo báo cáo của Quỹ Dân số Liên hợp quốc 2022 (UNFPA), Việt Nam thuộc nhóm 20 nước có tỷ lệ nạo phá thai vị thành niên cao nhất thế giới. Hàng năm tại Việt Nam có khoảng 300.000 ca nạo phá thai, trong số này 30% là ở độ tuổi 15-19 với 70% là học sinh, sinh viên.

Cũng theo Báo cáo kết quả điều tra các mục tiêu Phát triển bền vững về trẻ em và phụ nữ Việt Nam 2020-2021 cho thấy: Tỷ suất sinh con ở vị thành niên (từ 15-19 tuổi) vẫn còn cao, trên toàn quốc là 42 trẻ sinh ra sống/1.000 phụ nữ, cao nhất ở khu vực Trung du và miền núi phía Bắc (115) và Tây Nguyên (76), nơi tập trung đông các dân tộc thiểu số 3.

Hậu quả khôn lường của "yêu sớm”

Chia sẻ với phóng viên (PV) Tạp chí Trẻ em Việt Nam, chuyên gia tâm lý Hồng Hương cho biết, khi bước vào tuổi dậy thì, các bạn trẻ bắt đầu có những thay đổi về thể chất và tâm lý, trong đó có nhu cầu tìm hiểu về tình dục. Tuy nhiên, do kiến thức còn hạn chế và bản tính tò mò lấn át, nhiều em đã vội vàng trải nghiệm, dẫn đến những hậu quả đáng tiếc như mang thai ngoài ý muốn, phá thai, lây nhiễm bệnh tật...

Đối với các bà mẹ tuổi teen, vì cơ thể lúc này chưa đến độ hoàn thiện và ổn định, hơn nữa các em chưa có kiến thức về việc sinh nở hoặc phá thai, việc mang thai và sinh con quá sớm có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như tổn thương cơ quan sinh sản, nguy cơ cao mắc phải các bệnh viêm nhiễm qua đường tình dục gây vô sinh.

Không chỉ gây ra những hậu quả về sức khỏe sinh sản mà nó còn ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lý, học tập và tương lai của các bạn trẻ. Áp lực từ việc giấu giếm, sợ hãi, lo lắng về tương lai có thể khiến các em rơi vào trạng thái trầm cảm, lo âu, ảnh hưởng đến kết quả học tập và các mối quan hệ xã hội. 

Ngoài ra, mang thai ở tuổi vị thành niên là một canh bạc với tính mạng của cả mẹ và con. Trẻ sinh ra từ các bà mẹ tuổi teen thường đối mặt với nhiều rủi ro. Chúng có nguy cơ cao bị sinh non, nhẹ cân, dị tật bẩm sinh, ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và trí tuệ về lâu dài. Nhiều em thậm chí không có cơ hội sống sót.

Không gian mạng là “chiến trường" đầy rẫy những cạm bẫy

Thực tế cho thấy, trẻ vị thành niên sử dụng mạng xã hội ngày càng nhiều, thậm chí độ tuổi sử dụng thành thạo các nền tảng này ngày càng trẻ hóa khi chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp các bạn học sinh cấp 1, cấp 2 đang sử dụng smartphone, Ipad.. Sử dụng mạng xã hội ngày càng nhiều đồng nghĩa với việc các em dễ dàng tiếp cận với những nội dung phản cảm, độc hại trên mạng xã hội, điều này sẽ tác động tiêu cực đến tâm lý và hành vi của các em.

"Không gian mạng là một "con dao hai lưỡi", mặc dù tiếp cận thông tin nhanh chóng, hỗ trợ học tập hiệu quả nhưng nó cũng là một nơi tiềm ẩn nhiều nguy cơ đáng báo động, từ nội dung khiêu dâm, bạo lực đến các thông tin sai lệch, hình ảnh, video độc hại, xâm hại trẻ em. Nó sẽ khiến các em nhỏ có những suy nghĩ lệch lạc, không phân biệt đúng sai, tệ hơn là bị dụ dỗ”, chuyên gia tâm lý Hồng Hương nhấn mạnh.

Chuyên gia tâm lý Hồng Hương chỉ ra rằng, trước đây, việc giao tiếp thường diễn ra chậm rãi và sâu sắc hơn, qua những bức thư tay hay những cuộc gặp mặt trực tiếp. Tuy nhiên, với sự phát triển của mạng xã hội, các bạn trẻ ngày càng phụ thuộc vào việc nhắn tin, chat chit qua điện thoại. Điều này khiến cho các mối quan hệ trở nên chóng vánh và thiếu đi sự chân thành. 

Việc dễ dàng trong việc đến với nhau và thiếu sự ràng buộc khiến các mối quan hệ dễ tan vỡ, để lại những vết thương lòng sâu sắc cho các cô gái trẻ. Cảm giác mất niềm tin, tự ti, và cô đơn khiến họ dễ rơi vào những hành động dại dột như tự hủy hoại bản thân, bỏ học, bỏ nhà đi để trốn tránh ánh mắt của xã hội. 

Những đứa trẻ sinh ra từ người mẹ vị thành niên thường thiếu thốn tình yêu thương của gia đình, và phải đối mặt với nguy cơ bị bỏ rơi, bị bạo hành hoặc bị khai sinh trái phép. Việc không được công nhận hợp pháp khiến trẻ em gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận các dịch vụ y tế, giáo dục và các quyền lợi khác của trẻ em.

Cha mẹ đóng vai trò quan trọng nhằm giáo dục giới tính cho con

Hiện nay, nhiều bậc phụ huynh, dù đã nhận thức được tầm quan trọng của giáo dục giới tính nhưng vẫn chưa thực sự nắm vững kiến thức cần thiết để truyền đạt cho con cái. Họ thường phó mặc trách nhiệm này cho nhà trường, trong khi nhà trường cũng chỉ đề cập đến vấn đề phòng tránh thai một cách chung chung, chưa đi sâu vào từng khía cạnh, khiến các em thiếu những kiến thức toàn diện về tình yêu, quan hệ và sức khỏe sinh sản. Việc phòng tránh thai chỉ nên được xem như một phần nhỏ trong chương trình giáo dục giới tính ở trường học. 

"Để ngăn ngừa tình trạng quan hệ tình dục sớm, giáo dục giới tính cho trẻ về một tình yêu đẹp, trong sáng là vô cùng cần thiết. Tuy nhiên, nhiều bậc phụ huynh còn bỡ ngỡ trong việc truyền đạt những kiến thức này, thiếu kỹ năng giao tiếp để tạo không gian thoải mái cho con trẻ chia sẻ”, Chuyên gia tâm lý Hồng Hương nói.

Do đó, để giải quyết vấn đề giáo dục giới tính một cách hiệu quả, trước hết cha mẹ nên trang bị cho mình những kiến thức đúng đắn về giới tính và kỹ năng giáo dục giới tính để có thể hướng dẫn con một cách khoa học và phù hợp. 

Muốn con cái hiểu và đối mặt với vấn đề sức khỏe sinh sản một cách thoải mái, cha mẹ cần là tấm gương sáng, thể hiện góc nhìn cởi mở, tích cực về chủ đề sức khỏe sinh sản và tình dục, coi nó như những chủ đề bình thường khác trong cuộc sống.

Thay vì né tránh hoặc cấm đoán, họ nên chủ động mở những cuộc trò chuyện thẳng thắn và cởi mở. Một câu chuyện dí dỏm, một tình huống hài hước có thể là chiếc cầu nối giúp cha mẹ và con cái gần gũi hơn trong những cuộc trò chuyện tế nhị. Khi cha mẹ thoải mái, tự nhiên, con cái cũng sẽ cảm thấy dễ chịu hơn khi chia sẻ và đặt câu hỏi.

Ngoài ra, giáo dục giới tính không chỉ là trách nhiệm của riêng gia đình mà còn cần sự chung tay của nhà trường và cộng đồng. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên sẽ tạo ra một môi trường giáo dục toàn diện và hiệu quả.