Góp ý dự thảo Luật Trật tự, An toàn giao thông đường bộ: Phòng ngừa, loại bỏ nguy cơ đối với trẻ em

Quản lý chặt chẽ hơn hoạt động đưa đón học sinh

Trong dự thảo Luật Trật tự, An toàn giao thông đường bộ trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ Sáu, Quốc hội Khóa XV, Chính phủ đã đề ra một số chính sách bảo vệ, bảo đảm an toàn cho trẻ em, như quy tắc an toàn của trẻ em trên ô tô; trách nhiệm của người đi bộ với trẻ em tham gia giao thông; trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục và đào tạo; bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đối với xe ô tô đưa đón học sinh...

Về cơ bản, đây là những quy định mới, rất tiến bộ, là một bước tiến quan trọng trong việc tiếp tục hoàn thiện cơ sở pháp lý về bảo vệ trẻ em trong hệ thống pháp luật nước ta. Với những quy định này, trẻ em sẽ được bảo vệ tốt hơn, được phòng ngừa tốt hơn, giảm thiểu nguy cơ tai nạn, thương tích khi tham gia giao thông đường bộ.

Đặc biệt, lần đầu tiên pháp luật đã quy định riêng để quản lý chặt chẽ hơn về hoạt động đưa đón học sinh đi lại giữa nơi ở và nơi học tập hoặc tham gia các hoạt động khác của nhà trường. Hiện nay, hoạt động vận tải đưa đón học sinh bằng xe ô tô đang được điều chỉnh bằng Nghị định số 86/2014/NĐ-CP quy định về kinh doanh và điều kiện kinh doanh vận tải bằng xe ô tô và hướng dẫn của Bộ Giao thông Vận tải, là loại hình kinh doanh vận tải hành khách bằng hợp đồng thông thường. Theo đó, xe ô tô phải thuộc doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh vận tải; được cấp phù hiệu, gắn thiết bị giám sát hành trình.

Trên thực tế, do nhu cầu của người dân, dịch vụ vận tải đưa đón học sinh bằng xe ô tô phát triển, phổ biến ở nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước, đặc biệt tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, quá trình hoạt động có không ít bất cập như: dịch vụ đưa đón học sinh vẫn còn tự phát, chất lượng xe không bảo đảm, lái xe thiếu trách nhiệm...

Chính vì vậy, việc đặt ra những quy định về quản lý, tiêu chuẩn kỹ thuật, an toàn, điều kiện ưu tiên... để khuyến khích phát triển đối với loại hình dịch vụ này là rất cần thiết nhằm tăng cường bảo đảm an toàn cho trẻ em sau giờ học, giảm bớt nguy cơ trẻ em bị tai nạn, bị lôi kéo vào các tệ nạn xã hội, bạo lực học đường sau giờ học, bên ngoài phạm vi quản lý của các nhà trường.

Bảo đảm an toàn cho trẻ em trên xe máy và xe đạp

Tuy nhiên, một số nội dung của dự thảo Luật Trật tự, An toàn giao thông đường bộ cần được tiếp tục nghiên cứu để hoàn thiện, nâng cao tiêu chuẩn bảo vệ an toàn cho trẻ em.

Thứ nhất, về quy định trẻ em phải được chở bằng thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe ô tô (Điều 9), dự thảo Luật đang quy định trẻ dưới 4 tuổi phải được chở bằng thiết bị an toàn cho trẻ em. Tuy nhiên, theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới, quy định về thiết bị an toàn cho trẻ phải dùng cho trẻ đến 10 tuổi hoặc chiều cao từ 135cm trở xuống. Đã có đến 96 quốc gia nội luật hóa quy định này và hầu hết ở mức 10 tuổi hoặc chiều cao 135cm trở xuống. Nhiều quốc gia ở châu Âu đã đưa tiêu chuẩn này lên mức 12 tuổi hoặc 150cm.

Ở khu vực Đông Nam Á, từ năm 2011, Singapore quy định trẻ em dưới 135cm ngồi trên ô tô phải sử dụng thiết bị theo tiêu chuẩn và có thể cho phép ngồi cùng hàng ghế với lái xe nếu dùng thiết bị theo tiêu chuẩn. Năm 2019, Philippines đã quy định trẻ em dưới 12 tuổi hoặc cao dưới 150cm bắt buộc phải dùng thiết bị an toàn phù hợp với độ tuổi và chiều cao của trẻ và quy định trẻ em dưới 12 tuổi không được ngồi cùng hàng ghế với lái xe. Tại Thái Lan, từ tháng 8.2022, pháp luật quy định trẻ em dưới 6 tuổi hoặc dưới 135cm bắt buộc phải dùng thiết bị an toàn. Pháp luật Malaysia quy định, từ 1.1.2020, trẻ em dưới 12 tuổi hoặc dưới 36kg hoặc dưới 136cm phải sử dụng thiết bị an toàn theo tiêu chuẩn trên xe ô tô.

Để phù hợp với khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới và quy định của nhiều quốc gia trong khu vực và trên thế giới, đề nghị nâng tiêu chuẩn trẻ em phải sử dụng thiết bị an toàn trên xe ô tô lên tối thiểu mức 10 tuổi hoặc 135cm.

Thứ hai, về bảo đảm an toàn cho trẻ em trên xe gắn máy và xe đạp, hiện nay và trong một thời gian dài sắp tới, xe máy và xe đạp vẫn sẽ là những phương tiện giao thông phổ biến của người dân, kể cả ở các vùng đô thị, nông thôn hay miền núi. Vì vậy, các quy tắc bảo đảm an toàn cho trẻ em trên xe máy và xe đạp cần phải được quy định rõ ràng và cụ thể hơn trong dự thảo Luật.

Cụ thể, cần quy định rõ tốc độ tối đa đối với xe máy, xe đạp điện khi trên xe có chở trẻ em; quy định về việc bắt buộc sử dụng đai chuyên dụng hoặc ghế ngồi an toàn cho trẻ em trên xe máy và xe đạp trong trường hợp chỉ chở 1 người là trẻ em; quy định trẻ em điều khiển xe đạp bắt buộc phải sử dụng mũ bảo hiểm; bổ sung quy định về việc người ngồi trên xe đạp có chở trẻ em không được sử dụng ô.

Thứ ba, về việc cấp giấy phép lái xe gắn máy, theo quy định của pháp luật hiện hành (Luật Giao thông năm 2008), người lái xe mô tô hai bánh có dung tích xi-lanh dưới 50cm3 thì không cần giấy phép lái xe, trong khi người từ đủ 16 tuổi được phép sử dụng xe gắn máy. Trên thực tế, nhiều học sinh tại các trường THPT, sau khi đủ 16 tuổi đã sử dụng xe gắn máy làm phương tiện đi lại mà không có giấy phép lái xe, không hiểu rõ các quy tắc an toàn, đã gây tai nạn, thương tích cho mình và người khác.

Hiện nay, dự thảo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ không quy định rõ hạng giấy phép lái xe đối với các loại phương tiện giao thông cơ giới mà giao Chính phủ và Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải quy định chi tiết (Điều 50). Vì vậy, đề nghị quy định rõ trong dự thảo Luật nguyên tắc: người sử dụng xe gắn máy phải có giấy phép lái xe theo hạng tương ứng, làm căn cứ cho việc yêu cầu mọi người dân điều khiển phương tiện cơ giới đều phải có giấy phép lái xe.

Việc xây dựng, hoàn thiện thể chế tăng cường bảo vệ, chăm sóc, phát triển toàn diện trẻ em là một quá trình liên tục, ngày càng chú trọng hơn đến việc xây dựng các chính sách mang tính chủ động phòng ngừa, can thiệp sớm, loại bỏ những nguy cơ trẻ em bị tổn hại, bảo đảm quyền và lợi ích tốt nhất của trẻ em. Đây là một vấn đề quan trọng, là định hướng để xây dựng các quy phạm pháp luật có liên quan về bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em. Việc xây dựng và hoàn thiện pháp luật về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường bộ cũng không ngoại lệ.

Bên cạnh đó, để các quy định của pháp luật về bảo đảm an toàn cho trẻ em trong giao thông đường bộ được thực thi và phát huy hiệu quả trên thực tế, đạt được các mục tiêu và chỉ tiêu đề ra, cần đồng thời xây dựng các cơ chế thực hiện, nguồn lực bảo đảm và chế tài xử lý vi phạm đồng bộ, hiệu quả.

TS. Nguyễn Thị Mai Thoa - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục

Theo Đại biểu Nhân dân